Cho thuê tài chính đang nổi lên như một kênh huy động vốn linh hoạt, giúp các doanh nghiệp tiếp cận máy móc, thiết bị cần thiết mà không cần phải dùng tài sản thế chấp. Thay vì lựa chọn vay vốn từ ngân hàng, các doanh nghiệp có thể đề xuất với công ty tài chính mua tài sản và sau đó cho thuê lại với lãi suất tương đương với khoản vay trung và dài hạn. Giải pháp này được đánh giá là tối ưu, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ hoặc những doanh nghiệp có hoạt động đặc thù, sở hữu tài sản có giá trị lớn nhưng gặp khó khăn khi thế chấp tài sản đó để vay vốn tại ngân hàng.
Một điển hình của việc tận dụng lợi ích từ hình thức cho thuê tài chính là Công ty Chứng nhận và kiểm định VinaControl. Thay vì đầu tư một khoản tiền lớn, lên tới hàng chục tỷ đồng, vào máy móc và thiết bị, công ty này đã chọn cách đề xuất danh mục máy móc cần thiết, nhà cung cấp và mục đích sử dụng với một công ty tài chính. Công ty tài chính sẽ tiến hành mua tài sản và cho VinaControl thuê lại. Sau khoảng thời gian từ 3 đến 5 năm, trong đó doanh nghiệp trả gốc và lãi, VinaControl sẽ sở hữu tài sản mà không cần phải dùng tài sản thế chấp như trong trường hợp vay vốn ngân hàng thông thường.
Ông Đỗ Thịnh Thắng, Giám đốc Công ty Chứng nhận và kiểm định VinaControl, chia sẻ rằng trong một số ngành nghề đặc thù, tài sản có giá trị rất lớn nhưng lại gặp khó khăn khi thế chấp tại ngân hàng. Ví dụ, trong lĩnh vực kiểm định, một số trang thiết bị có giá trị vài tỷ đồng nhưng rất khó tìm đối tác mua nếu ngân hàng tiến hành phát mại tài sản.
Thế nhưng, hơn 15 năm qua, thị trường cho thuê tài chính tại Việt Nam vẫn chưa phát triển mạnh mẽ như kỳ vọng. Nguyên nhân là do một số hạn chế về mặt chính sách và nguồn vốn. Cho đến nay, chưa có công ty cho thuê tài chính nào được cấp phép mới. Nguồn vốn của các công ty cho thuê tài chính chủ yếu phụ thuộc vào các ngân hàng, điều này khiến họ gặp khó khăn trong việc mở rộng và phát triển hoạt động kinh doanh.
Ông Nguyễn Thiều Sơn, Tổng Giám đốc Công ty Cho thuê tài chính BIDV SuMi-Trust, cho rằng một trong những hạn chế quan trọng là quy định của Ngân hàng Nhà nước về việc các công ty tài chính chỉ được phép vay ngân hàng thương mại dưới 12 tháng. Trong khi đó, họ cấp tín dụng đầu ra trên 12 tháng. Ông Sơn cũng đề xuất rằng cần thiết phải mở một kênh phát hành trái phiếu cho các công ty cho thuê tài chính, giúp họ đa dạng hóa nguồn vốn và tăng cường khả năng tài chính.
Một hạn chế khác đối với sự phát triển của thị trường cho thuê tài chính tại Việt Nam là vấn đề niềm tin. Ông Nguyễn Trí Hiếu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và Bất động sản Toàn cầu, cho rằng chương trình cho thuê tài chính (leasing) rất phổ biến tại các nước tiên tiến nhưng chưa phổ biến tại Việt Nam do thiếu sự tin tưởng giữa hai bên: bên cho thuê và bên đi thuê. Nhiều trường hợp tại Việt Nam, bên thuê đã đem bán tài sản dù không sở hữu, dẫn đến gian lận và không trả lại thiết bị cho bên cho thuê.
Nếu Việt Nam phát triển thị trường cho thuê tài chính tương xứng với tiềm năng, ước tính có thể thành lập tới 400 công ty cho thuê tài chính và mở rộng quy mô dư nợ lên 300-500 ngàn tỷ đồng sau 5 năm. Khi đó, dịch vụ cho thuê tài chính sẽ trở thành một kênh hỗ trợ mạnh mẽ cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, giúp họ phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh một cách ổn định và bền vững.
