Xu hướng già hóa dân số đang trở thành một trong những vấn đề nhân khẩu học quan trọng nhất trên toàn cầu hiện nay. Với tốc độ già hóa diễn ra nhanh chóng, thế giới đang đối mặt với một cơ hội kinh tế mới và đầy tiềm năng. Người cao tuổi không chỉ đóng vai trò là động lực tiêu dùng mà còn được xem là lực lượng lao động tiềm năng.
Theo số liệu của Liên Hợp Quốc, dự kiến đến năm 2030, cứ 6 người trên hành tinh sẽ có 1 người trên 60 tuổi. Và đến năm 2050, số người trên 60 tuổi sẽ đạt gần 2,1 tỷ, tăng gấp đôi so với năm 2020. Trước đây, già hóa dân số thường được xem là một gánh nặng kinh tế – xã hội. Tuy nhiên, gần đây, xu hướng này đã thay đổi khi nền kinh tế tóc bạc (silver economy) đang trở thành động lực tăng trưởng mới.
Ở các nước như Mỹ và châu Âu, thị trường người tiêu dùng trên 60 tuổi chiếm hơn 50% tổng chi tiêu. Nhóm tuổi 55-75 tại Mỹ hiện nắm giữ gần 70% tổng tài sản hộ gia đình và đóng góp 45% doanh thu ngành bán lẻ. Người cao tuổi đang trở thành khách hàng trung thành của các thương hiệu chăm sóc sức khỏe, dinh dưỡng, du lịch và dịch vụ cá nhân hóa.
Không chỉ dừng lại ở đó, người cao tuổi ngày càng thành thạo công nghệ. Báo cáo của AARP (Hiệp hội người cao tuổi Mỹ) cho thấy 73% người trên 60 tại Mỹ sở hữu điện thoại thông minh, hơn 60% sử dụng mạng xã hội hàng ngày. Điều này mở ra cánh cửa cho các nền tảng công nghệ phục vụ người cao tuổi. AARP đã và đang tích cực thúc đẩy các dịch vụ và sản phẩm dành cho người cao tuổi.
Trung Quốc cũng đang chứng kiến một cuộc chuyển dịch tương tự. Với hơn 280 triệu người trên 60 tuổi, chiếm gần 20% dân số, Trung Quốc đặt mục tiêu xây dựng nền kinh tế tuổi già trị giá hơn 30 nghìn tỷ nhân dân tệ (khoảng 4,2 nghìn tỷ USD) vào năm 2035.
Nhiều nước đã thay đổi cách nhìn về lực lượng lao động cao tuổi. Thay vì coi người trên 60 là nghỉ hưu, ngày càng nhiều chính phủ khuyến khích làm việc linh hoạt. Ở Đức, 20% người trên 65 vẫn còn làm việc. Tại Hàn Quốc, hơn 34% nhóm 65-70 tuổi tiếp tục lao động.
Doanh nghiệp cũng đang thiết kế lại môi trường làm việc để thu hút người cao tuổi. Các tập đoàn như BMW tại Đức, Aeon tại Nhật hay Starbucks tại Mỹ đều triển khai chương trình tuyển dụng lao động lớn tuổi.
Ở Việt Nam, dân số già hóa cũng đang trở thành một thách thức và cơ hội. Đến năm 2036, nước ta sẽ chính thức bước vào giai đoạn dân số già với hơn 20% dân số trên 60 tuổi. Các chuyên gia cho rằng Việt Nam cần chủ động đón đầu nền kinh tế tóc bạc.
Nhiều cơ hội đang mở ra cho thị trường bảo hiểm nhân thọ, dịch vụ chăm sóc tại nhà, công nghệ y tế, sản phẩm chức năng, du lịch cho người cao tuổi… Tuy nhiên, các doanh nghiệp bất động sản, công nghệ và y tế trong nước vẫn chưa hình thành chiến lược dài hạn để phục vụ nhóm khách hàng cao tuổi.
Ngoài ra, thị trường lao động cho người trên 60 vẫn bị bỏ ngỏ. Nếu được đào tạo lại và hỗ trợ kỹ thuật, người cao tuổi hoàn toàn có thể làm việc trong các lĩnh vực như giảng dạy, cố vấn, dịch vụ cộng đồng…
Đầu tư vào các ngành phục vụ người cao tuổi tạo ra việc làm, tăng trưởng và thu nhập cho doanh nghiệp, giảm gánh nặng cho hệ thống y tế và an sinh. Điều quan trọng là Việt Nam cần hành động sớm để xây dựng một hệ sinh thái dịch vụ và sản phẩm cho người cao tuổi.
