Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu trái cây của Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ thiệt hại hàng tỷ đồng do tồn kho hàng trăm tấn thanh long, đậu, bắp vì chưa được cấp chứng thư xuất khẩu theo yêu cầu mới của châu Âu. Sự chậm trễ này bắt nguồn từ việc phía châu Âu phát hiện dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong một số lô hàng thanh long và nhận thấy quy trình cấp chứng thư trước đây không đúng quy định.
Thay vì được cấp bởi cơ quan nhà nước Việt Nam, việc kiểm định và cấp chứng thư trước đây do doanh nghiệp tự thực hiện hoặc thông qua bên thứ ba. Sự thay đổi bất ngờ này đã tạo ra một cơn bão lớn, đe dọa ảnh hưởng đến lợi nhuận và công sức của người nông dân. Kể từ ngày 1/7, các doanh nghiệp không thể thực hiện giao dịch xuất khẩu sang châu Âu do vướng mắc thủ tục cấp chứng thư.
Ông Trần Đình Trung, Chủ tịch HĐQT Hợp tác xã Thanh long Thuận Tiến (Lâm Đồng), cho biết hơn 50 tấn thanh long của hợp tác xã đang tồn kho. Sự chậm trễ này có thể gây thiệt hại hàng tỷ đồng. Tình hình tương tự cũng diễn ra tại Công ty TNHH Sơn Trà (Lâm Đồng), nơi hàng chục tấn thanh long đông lạnh đang bị tồn kho. Đại diện công ty cho biết nếu trong vòng 5 ngày tới, chứng thư xuất khẩu không được cấp, toàn bộ số hàng này sẽ phải đổ bỏ, gây thiệt hại hàng trăm triệu đồng.
Sự chậm trễ trong việc cấp chứng thư không chỉ gây tổn thất trực tiếp đến doanh nghiệp và người nông dân mà còn ảnh hưởng đến giá trị xuất khẩu nông sản chung của cả nước. Ông Huỳnh Cảnh, Chủ tịch Hiệp hội Thanh long Bình Thuận (Lâm Đồng), nhấn mạnh rằng các quy trình, thủ tục xuất khẩu thanh long sang châu Âu đã có sẵn từ trước. Tuy nhiên, việc cơ quan chức năng yêu cầu thay đổi và ban hành lại quy trình, thủ tục mới đang khiến mọi thứ trở nên rườm rà.
Ngày 11/7, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (thuộc Bộ NN-MT) đã giao nhiệm vụ cho Sở An toàn thực phẩm TP Hồ Chí Minh thực hiện thủ tục kiểm tra an toàn thực phẩm và cấp giấy chứng nhận theo yêu cầu của châu Âu. Tuy nhiên, đến ngày 14/7, Sở An toàn thực phẩm TP Hồ Chí Minh vẫn chưa nhận được hướng dẫn cụ thể về việc cấp giấy chứng nhận, gây khó khăn cho việc thực hiện.
Tình trạng này cho thấy lỗ hổng trong việc thích ứng nhanh chóng với các thay đổi từ thị trường quốc tế. Khi đối tác chỉ yêu cầu một sự điều chỉnh về đơn vị cấp phép, nhưng lại phải chờ đợi hướng dẫn cụ thể từ bộ, ngành, điều đó không chỉ làm mất đi cơ hội xuất khẩu mà còn làm suy yếu niềm tin của doanh nghiệp và nông dân. Các doanh nghiệp và người nông dân đang chờ đợi hướng giải quyết cụ thể từ các cơ quan chức năng để nhanh chóng tháo gỡ khó khăn và khôi phục hoạt động xuất khẩu.
