Trong bối cảnh nền kinh tế nước nhà đang đối mặt với nhiều thách thức, nông nghiệp đang nổi lên như một “trụ đỡ” quan trọng. Năm 2024, tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của cả nước đã đạt kỷ lục 62,5 tỷ USD, tăng 18,7% so với năm 2023. Trung Quốc tiếp tục là thị trường tiêu thụ hàng nông sản, thủy sản lớn nhất của Việt Nam. Tuy nhiên, vấn đề then chốt là phải tổ chức sản xuất, chế biến, xuất khẩu sao cho thật bền vững lâu dài.

Gần đây, Trung Quốc đã đưa ra các quy định về nhập khẩu sầu riêng khá khắt khe, dẫn đến việc từ chối nhập khẩu nhiều lô sầu riêng của Việt Nam, khiến giá sầu riêng giảm sâu. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có những biện pháp ứng phó nhằm hỗ trợ ngành hàng sầu riêng. Theo Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, cuối tháng 5/2025, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy đã trực tiếp sang làm việc với Hải quan Trung Quốc. Hai bên đã thống nhất về việc củng cố ngành hàng, thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu sầu riêng bền vững. Phía Trung Quốc đã phê duyệt bổ sung thêm gần 1.000 mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói.

Về lâu dài, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao ứng dụng công nghệ mới, chuyển đổi số trong sản xuất, chế biến, tiêu thụ, quản lý chất lượng và truy xuất nguồn gốc sầu riêng. Bộ cũng đang rà soát các phòng thí nghiệm ở các vùng miền, vùng trọng điểm sản xuất nông nghiệp để kiểm tra chất lượng hàng nông sản. Ông Tiến cũng cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang rà soát toàn bộ quy trình canh tác theo chuỗi của nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp. Bộ sẽ làm từ khâu chọn giống, trồng trọt, thu hoạch, thu mua, đóng gói, chế biến… và kiểm tra gắt gao các loại chất cấm trong phân bón, thuốc bảo vệ thực vật sản xuất trong nước và nhập khẩu.

Thủ tướng Chính phủ cũng đã có Công điện số 71/CĐ-TTg về một số nhiệm vụ thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu sầu riêng bền vững. Thủ tướng yêu cầu ngành nông nghiệp, chính quyền địa phương, doanh nghiệp, người trồng sầu riêng phải rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định về quản lý, sử dụng mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, bảo đảm công khai, minh bạch, khả thi, thống nhất, phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện thực tiễn của Việt Nam. Với những nỗ lực của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cùng sự chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ, hy vọng ngành hàng sầu riêng sẽ sớm ổn định và tiếp tục là một trong những sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt Nam.

Để tiếp tục hỗ trợ ngành hàng sầu riêng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang tích cực phối hợp với các địa phương, doanh nghiệp để triển khai các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu của thị trường xuất khẩu. Đồng thời, Bộ cũng đang đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn người dân và doanh nghiệp về các quy định mới của Trung Quốc, cũng như các giải pháp để nâng cao chất lượng sản phẩm.

…

Trong khuôn khổ Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ VI, các đại biểu đã tập trung thảo luận về chủ đề khởi nghiệp đổi mới sáng tạo gắn với phát triển kinh tế xanh và phát triển bền vững. Tại sự kiện này, nhiều chuyên gia hàng đầu đã chia sẻ những quan điểm và giải pháp quý báu nhằm hỗ trợ các nhà sáng tạo Việt Nam trên con đường khởi nghiệp và phát triển.

TS. Đinh Hùng Cường, Trưởng phòng Nghiên cứu và Phát triển tại Viện Hoá học Nước biển Fukuoka (Nhật Bản), đã đặt ra một câu hỏi thú vị và đầy suy ngẫm: Tại sao một quả xoài Miyazaki của Nhật Bản có thể có giá bán lên đến hơn 2 triệu đồng, trong khi xoài Việt Nam, dù có hương vị tuyệt vời, nhưng giá trị lại thấp hơn rất nhiều? Câu trả lời không chỉ nằm ở giá trị thương hiệu mà còn ở việc tạo ra một câu chuyện hấp dẫn và ý nghĩa xung quanh sản phẩm.

TS. Cường nhấn mạnh rằng để nâng cao giá trị sản phẩm, các nhà sản xuất cần tập trung vào quá trình chăm sóc tỉ mỉ và chu đáo, từ việc kiểm soát số lượng quả trên mỗi cây, sử dụng túi lưới bảo vệ, đến việc thu hoạch tại thời điểm quả chín tối ưu. Ông cũng lưu ý rằng điều kiện tiên quyết là phải có một nền tảng chất lượng tốt ngay từ đầu, bao gồm môi trường sản xuất sạch sẽ, đất đai màu mỡ và hệ sinh thái cân bằng.

TS. Nguyễn Hoàng Chinh, từ Trung tâm nghiên cứu các sản phẩm sinh học bền vững tại Đại học Deakin, Úc, đã thảo luận về tầm quan trọng của việc khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong sản xuất xanh. Ông chỉ ra nghịch lý rằng mỗi năm Việt Nam đều có hàng chục triệu tấn phụ phế phẩm bị lãng phí, và cho rằng đây có thể là một cơ hội “mỏ vàng” để các startup biến những “rác” này thành nguồn tài nguyên quý giá.

Để biến ý tưởng thành hiện thực, TS. Chinh đề xuất rằng cần chuyển đổi tư duy từ kinh tế tuyến tính sang kinh tế tuần hoàn, trong đó sự hợp tác giữa Chính phủ, Viện nghiên cứu và Doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng. Mô hình hợp tác “kiềng ba chân” này không chỉ giúp giảm chi phí đầu tư mà còn đẩy nhanh quá trình chuyển giao công nghệ và tạo ra một môi trường đổi mới sáng tạo năng động.

Ngoài ra, TS. Đinh Hùng Cường cũng nhấn mạnh về sự cần thiết của một hệ sinh thái hỗ trợ thông minh cho các nhà sáng tạo Việt, mà ông gọi là “công thức 4 chân”. Các thành phần của hệ sinh thái này bao gồm các phòng thí nghiệm mở sử dụng chung, cơ chế tài chính linh hoạt, cho phép ghi nợ chi phí cho các nhà nghiên cứu và chỉ hoàn trả khi dự án thành công.

Kết thúc tọa đàm, các chuyên gia nhất trí rằng sự hợp tác chặt chẽ và phối hợp hành động giữa Chính phủ, Viện nghiên cứu và Doanh nghiệp là yếu tố quan trọng để tạo ra một môi trường đổi mới sáng tạo sôi động và hỗ trợ toàn diện cho các nhà sáng tạo Việt Nam trên con đường phát triển và thành công.