Trong thời đại số hiện nay, văn hóa số đã trở thành một yếu tố quan trọng hàng đầu trong việc xây dựng và phát triển bền vững. Tại Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ VI, TS Nguyễn Thị Trang, Giảng viên Học viện Hành chính và Quản trị công, đã nhấn mạnh vai trò then chốt của văn hóa số trong việc tạo dựng xã hội số và chính phủ số. Theo bà, văn hóa số không chỉ là nền tảng mà còn là cốt lõi để đạt được sự phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.

TS Nguyễn Thị Trang cho rằng, để có một nền kinh tế số phát triển, trước hết cần có một xã hội số, và để xây dựng xã hội số, điều kiện tiên quyết là phải có văn hóa số. Văn hóa số ở đây bao gồm nhận thức, tư duy và hành vi ứng xử trên không gian mạng. Tuy nhiên, thực trạng hiện nay cho thấy Việt Nam vẫn còn thiếu những quy định cụ thể về văn hóa công vụ số, đặc biệt là trong việc giao tiếp và tương tác số của cán bộ, công chức. Điều này đã tạo ra một khoảng trống trong việc định hình văn hóa số cho đội ngũ cán bộ, công chức.

Là Chủ nhiệm đề tài khoa học cấp Bộ về xây dựng văn hóa số cho đội ngũ cán bộ ngành nội vụ, TS Nguyễn Thị Trang đã kiến nghị việc bổ sung nội dung về văn hóa số vào các quy định hiện hành. Đồng thời, bà đề xuất cần có một khung năng lực số, bao gồm cả kỹ năng chuyên môn lẫn đạo đức số và bảo mật thông tin. Điều này không chỉ giúp nâng cao năng lực của cán bộ, công chức trong thời đại số mà còn góp phần xây dựng một nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững.

Vai trò của thanh niên trong việc thúc đẩy văn hóa số cũng được TS Nguyễn Thị Trang đánh giá cao. Lực lượng thanh niên, đặc biệt là các tình nguyện viên trẻ, đã tích cực hỗ trợ người dân thực hiện thủ tục hành chính số, đóng vai trò quan trọng như một ‘cầu nối số’ giữa người dân và chính quyền. Phong trào ‘xóa mù số’ do đoàn viên, sinh viên triển khai đã giúp rút ngắn khoảng cách số giữa các vùng miền, nhóm tuổi và đối tượng yếu thế.

Tuy nhiên, TS Nguyễn Thị Trang cũng cảnh báo về tình trạng lệch chuẩn văn hóa số và đề xuất ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên môi trường số. Một video ứng dụng AI đã được giới thiệu tại Diễn đàn, với mục đích phản bác những luận điệu sai lệch và lan tỏa thông tin chính thống. Điều này thể hiện sự cần thiết của việc ứng dụng công nghệ trong việc giữ gìn và phát triển văn hóa số lành mạnh.

TS Nguyễn Thị Trang khẳng định rằng, chuyển đổi số không chỉ đơn thuần là thay đổi công nghệ mà còn là thay đổi văn hóa, từ tư duy đến hành vi. “Một xã hội số chỉ bền vững khi có văn hóa số là nền tảng”, bà nhấn mạnh. Đồng thời, TS Nguyễn Thị Trang đề xuất việc xây dựng Luật Công nghiệp Văn hóa, nhằm vừa bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc, vừa thúc đẩy xuất khẩu sản phẩm sáng tạo mang bản sắc Việt Nam ra thế giới trong thời đại số.

Chính phủ đang đẩy mạnh phát triển dịch vụ công trực tuyến với mục tiêu tạo ra một hệ thống dịch vụ công toàn diện, đồng bộ và hiện đại. Điều này nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân và doanh nghiệp một cách thuận tiện nhất. Theo kế hoạch đã đề ra, đến năm 2025, toàn bộ thủ tục hành chính đủ điều kiện sẽ được cung cấp trực tuyến trên Cổng Dịch vụ công quốc gia. Mục tiêu này không chỉ giúp giảm thiểu thời gian và chi phí cho người dân và doanh nghiệp mà còn tăng cường tính minh bạch và hiệu quả trong việc giải quyết thủ tục hành chính.

Mục tiêu chung của kế hoạch là đảm bảo chất lượng dịch vụ, tạo sự thuận tiện, minh bạch, hiệu quả và tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân và doanh nghiệp. Người dân và doanh nghiệp sẽ có thể dễ dàng truy cập và sử dụng dịch vụ công trực tuyến thông qua một cửa sổ quốc gia. Các cơ quan nhà nước sẽ chủ động phục vụ và phát triển các dịch vụ số mới, cá nhân hóa dựa trên dữ liệu để đáp ứng nhu cầu cụ thể của từng đối tượng.

Kế hoạch đã đề ra mục tiêu cụ thể đến năm 2025, bao gồm duy trì hiệu quả của 25 dịch vụ công toàn trình đã có và cung cấp 982 dịch vụ công có số lượng hồ sơ phát sinh tối thiểu 1.000 hồ sơ/năm/tỉnh. Đồng thời, triển khai dịch vụ công trực tuyến toàn trình với 82 nhóm thủ tục hành chính và hoàn thành tái cấu trúc 100% quy trình hành chính cấp tỉnh, cấp xã. Điều này cho thấy sự quyết tâm của Chính phủ trong việc chuyển đổi số và cải thiện môi trường kinh doanh.

Để hiện thực hóa các mục tiêu đề ra, kế hoạch đã đặt ra nhiều nhiệm vụ trọng tâm. Trong đó, ưu tiên hoàn thiện khung pháp lý, các bộ, ngành phối hợp với Bộ Tư pháp và Văn phòng Chính phủ rà soát, sửa đổi văn bản chuyên ngành theo hướng công nhận giá trị pháp lý của hồ sơ điện tử. Đây là một bước quan trọng nhằm đảm bảo tính pháp lý và hiệu lực của hồ sơ điện tử trong giải quyết thủ tục hành chính.

Bên cạnh đó, các địa phương được yêu cầu xây dựng kế hoạch cung cấp dịch vụ công ích trực tuyến theo quy định tại Nghị định số 137/2024/NĐ-CP. Các cơ quan cũng phải điều chỉnh quy trình nội bộ, cắt giảm giấy tờ và tận dụng dữ liệu đã số hóa khi xử lý thủ tục hành chính. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu giấy tờ mà còn giúp tăng cường hiệu quả và giảm thời gian giải quyết thủ tục.

Bộ Công an được giao chủ trì xây dựng quy định bắt buộc về chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan trong hệ thống chính trị. Song song với đó, các bộ, ngành và địa phương phải hoàn thành số hóa toàn bộ hồ sơ, kết quả giải quyết thủ tục hành chính còn hiệu lực trong năm 2025. Đây là một bước quan trọng nhằm tạo ra một hệ thống dữ liệu thống nhất và đồng bộ.

Văn phòng Chính phủ chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nội vụ ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến trên Cổng Dịch vụ công quốc gia. Dự kiến, thời gian trung bình từ lúc đăng nhập đến khi nộp hồ sơ thành công sẽ dưới 8 phút, thời gian xử lý hồ sơ giảm tối thiểu 20% so với hình thức trực tiếp và tỷ lệ hài lòng đạt tối thiểu 90% vào năm 2025. Điều này cho thấy sự kỳ vọng vào việc ứng dụng công nghệ để cải thiện chất lượng dịch vụ công.