Đảm bảo cạnh tranh trong đấu thầu mua sắm vật tư y tế: Bài học từ vụ việc tại TPHCM

Vụ việc liên quan đến mua sắm vật tư tiêu hao hóa chất tại một bệnh viện ở TPHCM đã đặt ra những vấn đề quan trọng về việc đảm bảo cạnh tranh, công bằng và minh bạch trong đấu thầu. Việc phân chia vật tư tiêu hao hóa chất thành hai nhóm và áp dụng quy định đặc biệt cho nhóm phải sử dụng cùng thiết bị y tế chuyên dùng đã引发 sự quan tâm và cần được xem xét kỹ lưỡng.

Bệnh viện của bà Nguyễn Ánh đã phân chia vật tư tiêu hao hóa chất thành hai nhóm: nhóm không bắt buộc sử dụng cùng thiết bị y tế chuyên dùng và nhóm phải sử dụng cùng thiết bị y tế chuyên dùng. Điều này phù hợp với thực tế đa dạng của các loại vật tư y tế và nhu cầu sử dụng của các bệnh viện. Tuy nhiên, đối với nhóm thứ hai, bệnh viện đã áp dụng quy định tại Điều 65 Nghị định số 98/2021/NĐ-CP về quản lý trang thiết bị y tế, yêu cầu nhà thầu phải được ‘Chủ sở hữu thiết bị y tế xác nhận tương thích với thiết bị xxx’. Quy định này có thể được hiểu là nhằm đảm bảo tính tương thích và an toàn khi sử dụng vật tư tiêu hao hóa chất cùng thiết bị y tế chuyên dùng.

Tuy nhiên, một số nhà thầu đã phản ánh rằng quy định này có yếu tố hạn chế nhà thầu theo khoản 3 Điều 44 Luật Đấu thầu. Họ cho rằng điều kiện này có thể gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng và hạn chế sự tham gia của các nhà thầu khác. Điều này cũng引起 sự quan tâm của Bộ Tài chính, cơ quan đã có ý kiến về vấn đề này.

Bộ Tài chính đã có ý kiến rằng việc áp dụng hình thức chỉ định thầu hoặc chào giá trực tuyến có thể được xem xét nếu gói thầu mua sắm vật tư tiêu hao hóa chất phải sử dụng cùng thiết bị y tế chuyên dùng để đảm bảo tính tương thích. Tuy nhiên, Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh rằng hồ sơ mời thầu không được nêu điều kiện dẫn đến làm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng.

Để đảm bảo việc tổ chức đấu thầu mua sắm ‘vật tư tiêu hao hóa chất phải sử dụng cùng thiết bị y tế chuyên dùng’ được bảo đảm cạnh tranh, công bằng, minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình, các đơn vị cần căn cứ vào các quy định hiện hành để xây dựng hồ sơ mời thầu và đánh giá hồ sơ dự thầu một cách phù hợp. Cần có sự cân nhắc và xem xét kỹ lưỡng để đảm bảo rằng các điều kiện trong hồ sơ mời thầu không gây ra sự hạn chế hoặc tạo lợi thế cho một số nhà thầu.

Trước những vấn đề này, các bên liên quan cần tăng cường sự minh bạch và công bằng trong quá trình đấu thầu. Đồng thời, cơ quan chức năng cũng cần có sự giám sát và kiểm tra để đảm bảo rằng các quy định được thực hiện đúng đắn và công bằng. Từ đó, mục tiêu đảm bảo cạnh tranh, công bằng và minh bạch trong đấu thầu mua sắm vật tư y tế có thể được đạt được, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế cho cộng đồng.

Bất cập trong cơ chế giao đất, cho thuê đất cho liên danh nhà đầu tư đang là một trong những vướng mắc cần được giải quyết để khơi thông nguồn lực cho phát triển đất nước. Mặc dù hệ thống pháp luật Việt Nam đã có những bước cải cách mạnh mẽ trong các lĩnh vực đầu tư, đất đai, vẫn còn những bất cập trong cơ chế giao đất, cho thuê đất cho liên danh nhà đầu tư.

Chia sẻ tại Hội thảo “Nhận diện khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và kiến nghị” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Bộ Tư pháp tổ chức, Luật sư, ThS Phạm Thanh Tuấn – Đoàn Luật sư TP Hà Nội, chuyên gia pháp lý bất động sản cho biết, Luật Đất đai năm 2024, Luật Kinh doanh bất động sản năm 2023, Luật Nhà ở 2023 cùng hàng loạt Nghị định hướng dẫn đã tạo khuôn khổ pháp lý mới, đồng bộ và có nhiều đổi mới đáng ghi nhận.

Tuy nhiên, Luật sư Tuấn chỉ ra rằng, liên danh nhà đầu tư được tham gia đấu thầu thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất nhưng chưa có cơ chế giao đất, cho thuê đất cho liên danh. Cụ thể, điểm b khoản 1 Điều 4 Luật Đất đai 2024 xác định chủ thể sử dụng đất bao gồm tổ chức kinh tế theo quy định của Luật Đầu tư. Tổ chức kinh tế là một chủ thể sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai.

Trong khi đó, khoản 21 Điều 3 Luật Đầu tư 2020 (sửa đổi) xác định tổ chức kinh tế là tổ chức được thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam, gồm doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã và tổ chức khác thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh. Như vậy, theo quy định của pháp luật về đầu tư, chỉ có doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã và tổ chức khác mới là tổ chức kinh tế.

Loại hình liên danh nhà đầu tư, tức nhiều doanh nghiệp cùng kết hợp lại với nhau để cùng đáp ứng điều kiện năng lực, kinh nghiệm thực hiện dự án theo Nghị định 115/2024/NĐ-CP và Luật Đấu thầu 2023 không phải là chủ thể được sử dụng đất theo Luật Đất đai 2024.

Luật sư Tuấn cũng chỉ ra rằng, theo Luật Đấu thầu 2023 (sửa đổi), tư cách nhà đầu tư là tổ chức, cá nhân tham dự thầu, đứng tên dự thầu và trực tiếp ký, thực hiện hợp đồng nếu được lựa chọn. Nhà đầu tư có thể là nhà đầu tư độc lập hoặc nhà đầu tư liên danh. Luật Đấu thầu quy định rõ tư cách pháp lý của liên danh khi tham gia đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.

Tuy nhiên, Luật sư Tuấn cho rằng, hiện nay, pháp luật đất đai hiện hành không quy định việc giao đất, cho thuê đất thực hiện dự án đầu tư cho nhiều tổ chức kinh tế (các doanh nghiệp liên doanh). Khi tham gia đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án có sử dụng đất, các doanh nghiệp có thể tham gia liên danh với nhau để bảo đảm điều kiện, tiêu chí về mặt tài chính, năng lực kinh nghiệm thực hiện dự án. Tuy nhiên, khi giao đất, cho thuê đất, các nhà đầu tư liên danh phải thành lập doanh nghiệp dự án (tổ chức kinh tế thực hiện dự án), chứ không giao đất, cho thuê đất cho liên danh.

Từ đó, Luật sư Tuấn đề xuất, cần bổ sung nội dung giao đất, cho thuê đất thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất cho liên danh các nhà đầu tư tại Điều 116 Luật Đất đai 2024, cụ thể: Trường hợp nhà đầu tư là liên danh, việc giao đất, cho thuê đất cho liên danh được thực hiện theo quy định pháp luật về đấu thầu.

Nhiều dự án giao thông hạ tầng trọng điểm tại TP.HCM đang đối mặt với tình trạng chậm tiến độ, gây ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của người dân và hiệu quả đầu tư công. Mặc dù các nhà thầu đã tham gia dự thầu với hồ sơ năng lực đáp ứng đầy đủ yêu cầu, nhưng khi vào thực tiễn thi công, nhiều nhà thầu lại không đảm bảo tiến độ và chất lượng như cam kết.

Tình trạng chậm tiến độ dự án giao thông hạ tầng trọng điểm tại TP.HCM đã trở thành một vấn đề đáng quan tâm. Dự án cải tạo kênh Tham Lương – Bến Cát – rạch Nước Lên, với tổng vốn đầu tư hơn 9.000 tỷ đồng, là một điển hình. Dự án này được kỳ vọng sẽ cải thiện thoát nước và chỉnh trang đô thị Tây Bắc TP.HCM. Tuy nhiên, sau hơn hai năm triển khai, dự án vẫn thi công ì ạch, nhiều đoạn kênh cỏ mọc cao, rác thải chất đống, công nhân thưa thớt.

Có khoảng 68 nhà thầu chính và 13 nhà thầu phụ tham gia vào dự án này, trong đó có 10 gói xây lắp với khoảng 5-11 thành viên liên danh. Cách tổ chức này khiến dư luận đặt câu hỏi về việc điều phối và kiểm tra dự án. Sở Tài chính TP.HCM khẳng định rằng, nếu nhà thầu không đáp ứng hợp đồng, chủ đầu tư có quyền chấm dứt hợp đồng và cấm thầu. Sở Tài chính cũng cho biết sẽ phối hợp với các sở ngành liên quan để tổng hợp các bất cập từ thực tiễn và tham mưu góp ý gửi về Bộ Tài chính nhằm hoàn thiện các quy định.

Phó chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Xuân Cường đã yêu cầu xử lý nghiêm khắc trường hợp vi phạm tiến độ tại nút giao An Phú và dự án cải tạo kênh Tham Lương – Bến Cát – rạch Nước Lên. Chủ đầu tư cũng đã liên tục nhắc nhở, có văn bản xử phạt để cố gắng đưa dự án về đích vào cuối năm 2025.

Các chuyên gia cho rằng, để giải quyết vấn đề chậm tiến độ, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chủ đầu tư, nhà thầu và các cơ quan chức năng. Ngoài ra, cần có các giải pháp cụ thể để nâng cao trách nhiệm của nhà thầu và đảm bảo chất lượng công trình. Một số chuyên gia cũng đề xuất cần có cơ chế để tăng cường giám sát và kiểm tra dự án, cũng như có biện pháp cụ thể để xử lý các nhà thầu không đảm bảo tiến độ và chất lượng.

Trong thời gian tới, TP.HCM sẽ tiếp tục tập trung vào việc giải quyết các vấn đề liên quan đến chậm tiến độ và nâng cao chất lượng công trình. Đồng thời, TP.HCM cũng sẽ có các biện pháp cụ thể để ngăn chặn tình trạng chậm tiến độ và đảm bảo tiến độ các dự án giao thông hạ tầng trọng điểm. Theo dõi tiến độ dự án để đảm bảo các dự án được hoàn thành đúng tiến độ và chất lượng.

Các dự án giao thông hạ tầng trọng điểm tại TP.HCM đang được triển khai để đảm bảo tiến độ và chất lượng. Tuy nhiên, vẫn cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chủ đầu tư, nhà thầu và các cơ quan chức năng để giải quyết các vấn đề liên quan đến chậm tiến độ.

Trong quá trình tham gia các gói thầu gần đây, nhiều nhà thầu đã gặp khó khăn khi thực hiện hồ sơ dự thầu (HSDT) do các biểu mẫu không được số hóa dưới dạng webform trong hồ sơ mời thầu (HSMT). Để giải quyết vấn đề này, Văn bản số 9648/BTC-QLĐT đã được ban hành, hướng dẫn cụ thể về việc chuyển tiếp trong giai đoạn hiện nay.

Cụ thể, tại tỉnh Bình Định, Ban Quản lý dự án các công trình giao thông và dân dụng đã phát hành HSMT cho Gói thầu Toàn bộ khối lượng thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị thuộc Dự án Sửa chữa, cải tạo, nâng cấp Đài Phát thanh và Truyền hình Bình Định với giá trị gói thầu là 13,025 tỷ đồng. Trong quá trình mời thầu, nhà thầu đã đề nghị làm rõ việc HSMT chưa phù hợp với quy định của Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật số 57/2024/QH15, Luật số 90/2025/QH15.

Nhà thầu nhận thấy rằng, tại Chương I – Chỉ dẫn nhà thầu, Chương IV – Biểu mẫu mời thầu và dự thầu yêu cầu nhà thầu lập HSDT theo các biểu mẫu được số hóa dưới dạng webform. Tuy nhiên, HSMT của Gói thầu không cung cấp các biểu mẫu này. Phúc đáp nội dung trên, Chủ đầu tư cho biết việc đăng tải HSMT và HSDT kể từ ngày 1/7/2025 được thực hiện theo hướng dẫn chuyển tiếp trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia.

Tương tự, tại tỉnh Ninh Bình, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông đã phát hành HSMT cho Gói thầu số 6 Thi công xây dựng công trình thuộc Dự án Nâng cấp tuyến đường liên xã giáp sông Yêm huyện Kim Sơn với giá trị gói thầu là 33,855 tỷ đồng. Nhà thầu đã đề nghị Ban làm rõ về các biểu mẫu mời thầu và dự thầu trong HSMT, vì trên Hệ thống không thể hiện các mục kê khai cho các biểu mẫu thuộc Chương IV của HSMT.

Theo quy định tại Thông tư số 22/2024/TT-BKHĐT, một số nội dung trong HSMT được số hóa dưới dạng webform sẽ được chủ đầu tư và nhà thầu nhập trực tiếp trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia. Ngày 30/6/2025, Bộ Tài chính đã có Văn bản số 9648/BTC-QLĐT hướng dẫn việc quản lý tài khoản, tổ chức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia.

Văn bản này nêu rõ rằng, trong thời gian từ ngày 1/7/2025 đến ngày Nghị định thay thế Nghị định số 24/2024/NĐ-CP đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Nghị định số 17/2025/NĐ-CP có hiệu lực thi hành, hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, HSMT đăng tải trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia phải được lập phù hợp với quy định của Luật Đấu thầu, Nghị định số 24/2024/NĐ-CP và nội dung trong các văn bản hướng dẫn còn phù hợp với quy định của Luật Đấu thầu.

Như vậy, để đảm bảo sự thông suốt trong quá trình lựa chọn nhà thầu, các nhà thầu cần cập nhật thông tin và thực hiện đúng các hướng dẫn chuyển tiếp theo quy định hiện hành. Sự thay đổi trong quy định về số hóa biểu mẫu dưới dạng webform trong HSMT là một bước tiến quan trọng nhằm hiện đại hóa và minh bạch hóa quá trình đấu thầu, giúp cho việc quản lý và theo dõi trở nên dễ dàng hơn.

Trong thời gian tới, các nhà thầu cần chú ý đến các hướng dẫn mới từ phía cơ quan quản lý và chủ đầu tư để đảm bảo HSDT của mình phù hợp với các quy định hiện hành. Việc này không chỉ giúp các nhà thầu tránh được những rủi ro pháp lý không đáng có mà còn giúp họ tích cực vào quá trình đấu thầu hiệu quả và minh bạch.

Nhìn chung, với sự hướng dẫn cụ thể từ Văn bản số 9648/BTC-QLĐT, các nhà thầu và chủ đầu tư có thể hoàn toàn yên tâm khi thực hiện các gói thầu trong giai đoạn chuyển tiếp này. Hãy thường xuyên cập nhật thông tin mới nhất và tuân thủ các quy định để đảm bảo quá trình đấu thầu diễn ra suôn sẻ và thành công.

Bộ Xây dựng vừa ban hành Quyết định số 1065, công bố thủ tục hành chính mới trong lĩnh vực nhà ở thuộc phạm vi quản lý của bộ. Quyết định này đưa ra các quy định cụ thể về thời gian giải quyết thủ tục giao chủ đầu tư và chấp thuận chủ trương đầu tư cho các dự án nhà ở xã hội.

Theo đó, đối với trường hợp dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội đã được chấp thuận chủ trương đầu tư, chấp thuận đầu tư hoặc có văn bản pháp lý tương đương, thời hạn giải quyết thủ tục giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu là 22 ngày. Quyết định này cũng phân biệt thời hạn giải quyết dựa trên nguồn gốc của dự án.

Cụ thể, với dự án do nhà đầu tư đề xuất và được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư trước ngày 1/7/2025, thời hạn giải quyết vẫn là 22 ngày. Tuy nhiên, nếu dự án do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền lập và chấp thuận chủ trương đầu tư trước ngày 1/7/2025, thời hạn giải quyết sẽ kéo dài hơn, lên đến 52 ngày.

Ngoài ra, đối với các dự án nhà ở xã hội chưa có chấp thuận chủ trương đầu tư hoặc văn bản pháp lý tương đương, thời hạn giải quyết thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời giao chủ đầu tư sẽ dao động từ 37 đến 52 ngày. Những quy định mới này được kỳ vọng sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án nhà ở xã hội, góp phần tăng cung nhà ở giá rẻ cho thị trường.

Việc ban hành quyết định này là một phần trong nỗ lực của Bộ Xây dựng nhằm cải thiện môi trường đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển nhà ở xã hội. Đồng thời, quyết định này cũng thể hiện sự quan tâm của Chính phủ trong việc giải quyết nhu cầu nhà ở cho người dân, đặc biệt là những người có thu nhập thấp.

Trước đó, Bộ Xây dựng đã nhiều lần nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển nhà ở xã hội trong việc giải quyết nhu cầu nhà ở cho người dân. Bộ cũng đã đề xuất nhiều giải pháp để đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án nhà ở xã hội, bao gồm việc đơn giản hóa thủ tục hành chính và tăng cường hỗ trợ cho các nhà đầu tư.

Với việc ban hành quyết định này, Bộ Xây dựng kỳ vọng sẽ tạo ra một môi trường đầu tư thuận lợi hơn cho các dự án nhà ở xã hội, từ đó giúp tăng cung nhà ở giá rẻ cho thị trường và giải quyết nhu cầu nhà ở cho người dân.