Chính sách thuế thu nhập cá nhân hiện hành đang đối mặt với nhiều thách thức và bất cập, đòi hỏi sự sửa đổi để phù hợp hơn với tình hình thực tế và hỗ trợ tốt hơn cho cuộc sống của người dân. Luật thuế thu nhập cá nhân đã không còn phù hợp do mức giảm trừ gia cảnh không được điều chỉnh theo kịp mức sống và lạm phát. Cụ thể, mức giảm trừ gia cảnh cho cá nhân là 11 triệu đồng mỗi tháng và cho mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng mỗi tháng đã không còn đáp ứng được nhu cầu thực tế.

Trong 5 năm qua, nhiều hàng hóa và dịch vụ thiết yếu đã tăng giá, nhưng mức giảm trừ gia cảnh vẫn được giữ cố định. Điều này đã dẫn đến sự bất hợp lý và gây thiệt thòi cho người dân. Ngoài ra, chính sách thuế thu nhập cá nhân hiện hành còn bộc lộ nhiều bất cập khác. Lương cơ sở đã tăng hơn 57% nhưng mức giảm trừ gia cảnh vẫn giữ nguyên. Biểu thuế có quá nhiều bậc và khoảng cách giữa các bậc quá hẹp. Quy định điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh khi chỉ số giá tiêu dùng CPI tăng 20% mới được xem xét cũng không còn phù hợp.

Các chuyên gia đề xuất một sự sửa đổi toàn diện đối với Luật thuế thu nhập cá nhân. Họ cho rằng Chính phủ nên được trao quyền công bố và điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh hàng năm hoặc hai năm một lần. Điều này sẽ giúp đảm bảo chính sách thuế linh hoạt và có thể thay đổi phù hợp với biến động của đời sống xã hội. Nhiều đề xuất sửa đổi đã được đưa ra nhằm giải quyết từng điểm bất cập của Luật thuế thu nhập cá nhân hiện hành, đặc biệt là xem xét lại quy định về việc chỉ điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh khi CPI tăng hoặc giảm 20%.

Gần đây, trong quá trình góp ý vào dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân, một số tỉnh đã đề xuất nâng mức giảm trừ gia cảnh với người nộp thuế có thu nhập từ tiền công, tiền lương lên 18 triệu đồng một tháng, với người phụ thuộc ở mức 8 triệu đồng một tháng. Dự kiến, dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi sẽ được trình Quốc hội vào tháng 10 tới đây. Dự án luật này được kỳ vọng sẽ tạo ra một bước đột phá quan trọng, hướng tới xây dựng một hệ thống thuế công bằng, minh bạch, thúc đẩy phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và góp phần cải thiện cuộc sống cho người dân.

Mức giảm trừ gia cảnh trong tính thuế thu nhập cá nhân hiện nay đang là vấn đề được nhiều người quan tâm. Việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh không chỉ giúp giảm nhẹ gánh nặng tài chính cho người lao động mà còn đảm bảo tính công bằng trong chính sách thuế thu nhập cá nhân. Bộ Tài chính đã đưa ra hai phương án điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, tuy nhiên nhiều chuyên gia cho rằng nên đưa ra cơ chế điều chỉnh tự động mỗi năm, dựa trên mức lương tối thiểu vùng và điều kiện kinh tế – xã hội thực tế tại mỗi khu vực.

Mức giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc hiện tại chỉ có 4,4 triệu đồng/tháng, trong khi thu nhập của nhiều người chỉ đủ cho sinh hoạt cơ bản, cộng thêm các khoản thuế phải nộp, khiến họ cảm thấy rất khó khăn. Nếu mức giảm trừ gia cảnh được tăng lên, họ sẽ có thể giảm bớt phần nào gánh nặng tài chính và tập trung hơn vào công việc. Các chuyên gia cho rằng, chi phí sinh hoạt đã gia tăng đáng kể trong suốt 5 năm qua, đặc biệt là ở các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng. Sự chênh lệch giữa chi phí sinh hoạt ở đô thị và nông thôn ngày càng rõ rệt, với các khoản chi thiết yếu như nhà ở, giáo dục, y tế và năng lượng tăng mạnh.

PGS.TS Phan Hữu Nghị, Phó Viện trưởng Viện Ngân hàng – Tài chính, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, cho rằng việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là cần thiết trong bối cảnh thu nhập và chi phí sinh hoạt thay đổi nhanh. Tuy nhiên, mức đề xuất 13,3-15,5 triệu đồng vẫn chưa phản ánh đầy đủ thực tế thu nhập và chi phí sinh hoạt. Ông Nghị còn cho biết thêm, Việt Nam là quốc gia có mức thu nhập trung bình nên chưa thể mở rộng thuế thu nhập cá nhân ra toàn dân, mà cần tập trung đánh thuế vào nhóm có thu nhập trung bình khá trở lên. Do đó, việc xác định mức giảm trừ không chỉ dựa vào thu nhập bình quân đầu người hay chi phí sinh hoạt, mà cần tính đến một yếu tố quan trọng là mức thu nhập phổ biến nhất mà số đông người làm công ăn lương hiện nay đang có.

TS Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi, đánh giá mức giảm trừ hiện hành đã lỗi thời. Chi phí thực tế về giáo dục, y tế, nhà ở, năng lượng… ở đô thị đều tăng mạnh hơn CPI và mức 13,3-15,5 triệu đồng chưa theo kịp tốc độ tăng này. Ông Huy nhấn mạnh cần gắn việc điều chỉnh mức giảm trừ với chỉ số giá tiêu dùng (CPI) và thu nhập trung vị quốc gia, đồng thời cho phép điều chỉnh tự động hằng năm, thay vì chờ sửa luật.

Bộ Tài chính cho rằng mức giảm trừ gia cảnh cần được nghiên cứu, tính toán một cách kỹ lưỡng, đảm bảo cao hơn GDP bình quân đầu người, tiền lương tối thiểu vùng, mức chi tiêu bình quân đầu người trong một thời gian nhất định. TS Nguyễn Ngọc Tú đề xuất nên tăng mức giảm trừ gia cảnh lên 18 triệu đồng/tháng và áp dụng ngay từ năm 2025, thay vì chờ đến năm 2026 như dự thảo.

Bộ Tài chính đang tiến hành lấy ý kiến về đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế thu nhập cá nhân. Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa ra hai phương án điều chỉnh để trình Quốc hội xem xét.

Phương án thứ nhất đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh dựa trên tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI). Từ năm 2020 đến năm 2025, chỉ số CPI dự kiến tăng 21,24%. Từ đó, mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế có thể tăng từ 11 triệu đồng/tháng lên khoảng 13,3 triệu đồng/tháng. Tương tự, mức giảm trừ cho người phụ thuộc cũng có thể tăng từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 5,3 triệu đồng/tháng.

Phương án thứ hai đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh dựa trên tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người và tốc độ tăng GDP bình quân đầu người. Dựa trên số liệu thống kê của Cục Thống kê, mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế có thể tăng từ 11 triệu đồng/tháng lên khoảng 15,5 triệu đồng/tháng. Đồng thời, mức giảm trừ cho người phụ thuộc có thể tăng từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng.

Việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh này dự kiến sẽ dẫn đến giảm thu ngân sách nhà nước. Cụ thể, phương án thứ nhất có thể giảm 12.000 tỉ đồng, trong khi phương án thứ hai có thể giảm 21.000 tỉ đồng. Tuy nhiên, một phần số giảm thu này có thể được bù đắp từ số tăng thu của các sắc thuế tiêu dùng khác do thu nhập khả dụng của người nộp thuế tăng.

Nếu Nghị quyết được thông qua tại Phiên họp thứ 50 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào tháng 10 tới, mức giảm trừ gia cảnh mới sẽ được áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026. Hiện vẫn chưa có thông tin chính thức về việc mức giảm trừ gia cảnh sẽ được điều chỉnh theo phương án nào.