Hơn 450 hecta thanh long đạt tiêu chuẩn GlobalGAP tại tỉnh Lâm Đồng đang bước vào chính vụ thu hoạch. Tuy nhiên, người dân và doanh nghiệp đang đối mặt với khó khăn không thể xuất khẩu sang châu Âu do thiếu giấy chứng thư – chứng nhận An toàn thực phẩm. Tình trạng này đã kéo dài từ đầu tháng 7 đến nay, khiến khoảng 100 tấn thanh long bị hư hỏng và lượng hàng tồn kho gần tương đương.

Nguyên nhân của tình trạng này là do chưa có cơ quan Nhà nước ký Giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu cho các doanh nghiệp. Đối với các lô hàng xuất khẩu sang châu Âu, phần lớn doanh nghiệp thực hiện kiểm tra tại TP.HCM, đồng nghĩa cơ quan chịu trách nhiệm cấp giấy chứng nhận trên là Sở An toàn thực phẩm TP.HCM. Trước đây, các doanh nghiệp thường quen làm việc với các chi cục kiểm dịch thực vật vùng – nơi phụ trách cấp giấy chứng nhận.

Thông tư 12/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ký ngày 19/6 và có hiệu lực từ ngày 1/7, đã chuyển thẩm quyền cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đối với thực vật xuất khẩu từ Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật về UBND cấp tỉnh. Tuy nhiên, việc chuyển quyền chứng nhận từ cơ quan của Bộ về Sở đang khiến quy trình này bị ách tắc.

Tình trạng này không chỉ gây thiệt hại lớn cho các hộ dân, hợp tác xã, doanh nghiệp xuất khẩu thanh long sang châu Âu mà còn ảnh hưởng đến những đơn hàng xuất khẩu về sau. Hiệp hội thanh long Bình Thuận đã kiến nghị bằng văn bản lên UBND tỉnh Lâm Đồng về tình trạng này. Do phải chờ cả tháng, khách hàng từ châu Âu đã gửi thư thông báo sẽ cắt đơn hàng từ Việt Nam, chuyển qua mua thanh long từ Thái Lan, Ecuador.

Thiệt hại về kinh tế không phải là vấn đề quan trọng nhất, theo Hiệp hội thanh long Bình Thuận. Điều quan trọng hơn là niềm tin của người dân và đối tác đang bị ảnh hưởng. Nông dân thấy doanh nghiệp ngừng thu mua nên dừng sản xuất, đối tác cũng không còn niềm tin vì không thấy hàng hóa nhập khẩu theo cam kết. Điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành xuất khẩu thanh long của Việt Nam trong thời gian tới.

Các doanh nghiệp xuất khẩu đang hy vọng chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng sẽ sớm có giải pháp để tháo gỡ khó khăn này. Nếu tình trạng này tiếp tục kéo dài, không chỉ thanh long mà còn nhiều loại trái cây khác cũng sẽ gặp khó khăn khi xuất khẩu sang châu Âu.

Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu đang đối mặt với khó khăn khi thông quan hàng hóa sang các thị trường, đặc biệt là châu Âu (EU), do vướng mắc trong việc xin cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật. Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA) cho biết, từ ngày 1-7, việc cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đã chuyển sang các cơ quan cấp tỉnh theo quy định của Thông tư số 12/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Tuy nhiên, quy định mới này không kế thừa đầy đủ các hướng dẫn từ Thông tư 44/2018, dẫn đến sự lúng túng và chậm trễ trong quá trình cấp giấy chứng nhận. Điều này đặc biệt gây khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu, khiến hàng hóa không thể thông quan kịp thời, ảnh hưởng đến tiến độ hợp đồng và gây thiệt hại về tài chính. Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam đã gửi kiến nghị tới Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đề nghị xem xét và đưa ra giải pháp kịp thời, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết các vướng mắc.

Không riêng gì ngành hàng gia vị, xuất khẩu thanh long sang EU cũng đang vướng. Ông Huỳnh Cảnh, Chủ tịch Hiệp hội thanh long Bình Thuận (tỉnh Lâm Đồng), cho biết nhiều lô hàng thanh long xuất khẩu sang EU chưa có đơn vị cấp chứng thư để xuất khẩu. Phía thị trường châu Âu yêu cầu phải thực hiện lại quy trình cấp chứng thư do cơ quan nhà nước cấp.

Sở An toàn thực phẩm TP.HCM đã có văn bản gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, kiến nghị Bộ sớm ban hành quy định hồ sơ, thủ tục cấp giấy chứng nhận theo yêu cầu của châu Âu. Đại diện Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho hay, từ ngày 1-7, phía EU yêu cầu việc cấp chứng thư phải do cơ quan nhà nước cấp. Cục cũng đã có Công văn gửi về phía địa phương đề nghị triển khai việc cấp chứng thư.

Trong bối cảnh này, các doanh nghiệp xuất khẩu đang eagerly chờ đợi sự can thiệp kịp thời của các cơ quan chức năng để tháo gỡ khó khăn. Việc chậm trễ trong cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm không chỉ ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp mà còn làm giảm sức cạnh tranh của hàng Việt trên thị trường quốc tế.

Các hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp đang hy vọng rằng Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ sớm có hướng dẫn cụ thể và giải pháp hiệu quả để hỗ trợ họ vượt qua giai đoạn khó khăn này. Đồng thời, việc cải thiện quy trình cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cũng sẽ giúp tăng cường niềm tin của thị trường quốc tế vào hàng Việt, góp phần thúc đẩy xuất khẩu trong thời gian tới.