Ngày 1/8/2020, Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) chính thức có hiệu lực, mở ra một chương mới trong quan hệ hợp tác kinh tế thương mại giữa Việt Nam và EU. Trải qua 5 năm thực thi, những lợi ích mà EVFTA mang lại đã trở nên rõ ràng và thiết thực cho doanh nghiệp hai bên.

Theo cam kết trong EVFTA, hiệp định sẽ loại bỏ hầu hết các rào cản thuế quan, ngoại trừ một số mặt hàng áp dụng hạn ngạch thuế quan miễn thuế. Về phía EU, cam kết xóa bỏ thuế quan ngay khi EVFTA có hiệu lực đối với hàng hóa của Việt Nam thuộc 85,6% số dòng thuế trong biểu thuế, tương đương 70,3% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào EU. Trong vòng 7 năm kể từ khi EVFTA có hiệu lực, EU cam kết xóa bỏ 99,2% số dòng thuế trong biểu thuế, tương đương 99,7% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào EU. Đối với 0,3% kim ngạch xuất khẩu còn lại, bao gồm một số sản phẩm gạo, ngô ngọt, tỏi, nấm, đường và các sản phẩm chứa hàm lượng đường cao, EU cam kết mở cửa cho Việt Nam theo hạn ngạch thuế quan (TRQs) với thuế nhập khẩu trong hạn ngạch là 0%.

Về thuế xuất khẩu của Việt Nam, Việt Nam cam kết xóa bỏ hầu hết các loại thuế xuất khẩu đối với hàng hóa xuất sang EU. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở EU sẽ có cơ hội tiếp cận thị trường Việt Nam với gần 100 triệu người tiêu dùng, đặc biệt là tầng lớp trung lưu đang tăng trưởng nhanh.

Báo cáo Chỉ số niềm tin kinh doanh (BCI) quý II/2025 do Hiệp hội doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) công bố cho thấy, tỷ lệ doanh nghiệp xác định ưu đãi thuế quan là lợi ích nổi bật của EVFTA đã tăng vọt từ 29% trong quý II/2024 lên đến 61% trong quý II/2025. Một số doanh nghiệp đã có thể định lượng lợi nhuận trực tiếp từ EVFTA, mức tăng trung bình được ghi nhận vào lợi nhuận ròng là 8,7% – với một số doanh nghiệp báo cáo con số ấn tượng lên tới 25%.

Cũng theo báo cáo này, sau 5 năm thực thi và tận dụng EVFTA, có đến 98,2% doanh nghiệp châu Âu tham gia khảo sát cho biết họ đã biết đến EVFTA và gần một nửa trong số đó báo cáo rằng hiệp định mang lại lợi ích từ mức trung bình đến đáng kể. Đáng chú ý, không chỉ các tập đoàn lớn được hưởng lợi mà các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) cũng đang khai thác tốt các ưu đãi từ hiệp định.

EVFTA không chỉ là một thỏa thuận về thuế quan mà còn là nền tảng cho sự hài hòa về tiêu chuẩn và thịnh vượng bền vững. Hiệp định đã củng cố lòng tin, thúc đẩy thương mại và mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai phía.

Tuy nhiên, để tiếp tục tận dụng các ưu đãi từ EVFTA, các doanh nghiệp Việt Nam cần chuyển mình thích ứng với nhu cầu ngày càng tăng từ thị trường EU đối với sản phẩm bền vững. Việt Nam có nhiều lợi thế khai thác từ nguồn nguyên liệu phong phú đến cam kết mạnh mẽ với phát triển xanh, cũng như đảm bảo tiêu chuẩn cao về môi trường và xã hội.

Ông Ngô Chung Khanh – Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương nhấn mạnh, EU là thị trường tốt, thị trường tiềm năng, với tiêu chuẩn thị trường cao nhưng vấn đề quan trọng là xuất khẩu sang EU đem lại giá trị cao. Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp đang xuất khẩu tốt sang thị trường này.

Bộ Công Thương đang tiếp tục triển khai xây dựng Đề án hệ sinh thái kết nối các chủ thể doanh nghiệp lại với nhau và không chỉ có sự hỗ trợ từ cơ quan địa phương, cơ quan Trung ương, mà cả sự hỗ trợ của hiệp hội logistics, ngân hàng, đơn vị tư vấn… Khi có hệ sinh thái, các sản phẩm rất dễ truy xuất nguồn gốc.

Trong chiến lược phát triển dài hạn, việc tận dụng tối đa các FTA được xác định là chìa khóa then chốt giúp Việt Nam duy trì đà tăng trưởng, thu hút đầu tư và củng cố vị thế trên trường quốc tế.

Chiều ngày 17/7, tại thủ đô Vientiane, Lễ khai mạc Hội chợ Thương mại Việt-Lào năm 2025 đã diễn ra sôi nổi và thành công, đánh dấu một sự kiện quan trọng trong mối quan hệ kinh tế song phương giữa Việt Nam và Lào. Hội chợ được tổ chức bởi Bộ Công Thương hai nước, với mục tiêu thúc đẩy hợp tác thương mại, tăng cường hiểu biết và củng cố tình đoàn kết giữa nhân dân hai nước.

Tham dự sự kiện có đại diện lãnh đạo Bộ Công Thương hai nước; Đại sứ Việt Nam tại Lào Nguyễn Minh Tâm; đại diện các doanh nghiệp Việt Nam và Lào, cùng đông đảo người dân Lào và cộng đồng người Việt tại Lào. Sự kiện này là một hoạt động thường niên quan trọng, thể hiện cam kết và nỗ lực của cả hai nước trong việc tăng cường hợp tác kinh tế và thương mại.

Phát biểu tại lễ khai mạc, Bộ trưởng Bộ Công Thương Lào Malaythong Kommasith đánh giá cao sự quan tâm và tham gia tích cực của các doanh nghiệp Việt Nam và Lào trong hội chợ năm nay. Ông cho biết Hội chợ đã trở thành một hoạt động triển lãm hàng hóa cấp quốc gia, góp phần thúc đẩy quan hệ hợp tác toàn diện giữa hai Chính phủ và nhân dân hai nước Lào-Việt Nam.

Hội chợ năm nay diễn ra từ ngày 17-21/7, với quy mô lớn, quy tụ khoảng 250 gian hàng, trong đó có 120 gian hàng của gần 80 doanh nghiệp Việt Nam đến từ các lĩnh vực như dược phẩm và thiết bị y tế, nông-lâm-thủy sản và thực phẩm chế biến, thời trang-may mặc, thủ công mỹ nghệ và nội thất, sản phẩm tiêu dùng… Sự kiện này là cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam và Lào giới thiệu sản phẩm, dịch vụ và công nghệ của mình, đồng thời tìm kiếm cơ hội hợp tác và phát triển.

Ông Malaythong Kommasith cũng cho biết kim ngạch thương mại hai chiều Lào-Việt Nam năm 2024 đạt 2,25 tỷ USD, tăng 38,2% so với năm trước. Đáng chú ý, trong 5 tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa hai nước đạt 1,6 tỷ USD, tăng 100,4% so với cùng kỳ năm 2024. Những con số này cho thấy mối quan hệ thương mại giữa hai nước đang phát triển mạnh mẽ và có tiềm năng phát triển trong tương lai.

Các doanh nghiệp Việt Nam và Lào tham gia hội chợ năm nay với mục tiêu quảng bá hình ảnh quốc gia và thương hiệu của mình, đồng thời hướng tới mở rộng thị trường sang Lào và khu vực Đông Bắc của Thái Lan, giới thiệu tiềm năng đầu tư, chuyển giao công nghệ, liên doanh – liên kết giữa doanh nghiệp hai nước. Hội chợ Thương mại Việt-Lào 2025 là một cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam và Lào gặp gỡ, trao đổi và hợp tác, góp phần thúc đẩy hợp tác thương mại giữa hai nước, tăng cường hiểu biết và củng cố tình đoàn kết giữa nhân dân hai nước, làm sâu sắc thêm mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước Việt Nam-Lào, Lào-Việt Nam.

Với sự tham gia của đông đảo doanh nghiệp và người dân, Hội chợ Thương mại Việt-Lào 2025 hứa hẹn sẽ là một sự kiện thành công, mang lại nhiều cơ hội hợp tác và phát triển cho cả hai nước. Thông qua sự kiện này, mối quan hệ giữa Việt Nam và Lào sẽ được tăng cường, góp phần xây dựng một cộng đồng kinh tế và thương mại vững mạnh và phát triển trong khu vực.

Sự kiện này là một phần trong khuôn khổ hợp tác kinh tế song phương giữa Việt Nam và Lào, thể hiện cam kết và nỗ lực của cả hai nước trong việc tăng cường hợp tác kinh tế và thương mại.

Thị trường EFTA – Cơ hội Lớn cho Doanh Nghiệp Xuất Khẩu Việt Nam

Các chuyên gia đánh giá thị trường EFTA, bao gồm các quốc gia Thụy Sĩ, Na Uy, Iceland và Liechtenstein, có tiềm năng lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam có năng lực và sản phẩm chất lượng. Mới đây, Trường Đại học Ngoại thương và Sở Công Thương TP. Đà Nẵng đã tổ chức Hội nghị đối thoại công – tư với chủ đề ‘Tiềm năng thị trường khối EFTA trong bối cảnh đàm phán và ký kết Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EFTA’. Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EFTA hiện đang trong giai đoạn đàm phán và dự kiến sớm được ký kết.

Các chuyên gia nhận định EFTA có nhiều điểm tương đồng với các Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) thế hệ mới mà Việt Nam đã ký trước đó như CPTPP, EVFTA hay UKVFTA. Điều này giúp doanh nghiệp Việt Nam nhanh chóng thích ứng và tận dụng những kinh nghiệm sẵn có trong việc tuân thủ cam kết, nâng cao chất lượng sản phẩm và quy trình sản xuất.

Thị trường EFTA tuy có quy mô không quá lớn so với các khối FTA khác, nhưng lại là khu vực có thu nhập cao và yêu cầu tiêu chuẩn khắt khe. Đây là cơ hội cho những doanh nghiệp có năng lực và sản phẩm chất lượng cao.

Đặc biệt, các lĩnh vực như chế biến thực phẩm, thủy sản, dệt may, thiết bị điện tử, hàng tiêu dùng cao cấp, vốn là thế mạnh của doanh nghiệp miền Trung, hoàn toàn có cơ hội gia nhập chuỗi cung ứng EFTA nếu có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và chiến lược phù hợp.

Ông Đinh Sỹ Minh Lăng, đại diện Vụ Thị trường châu Âu – châu Mỹ (Bộ Công Thương), đánh giá thị trường EFTA có dân số khoảng 14 triệu người nhưng GDP bình quân đầu người thuộc hàng cao nhất thế giới. Đặc biệt, thị trường này có tiềm năng lớn với yêu cầu cao về chất lượng, tính bền vững và giá trị gia tăng của sản phẩm.

Để thâm nhập thị trường này, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực hội nhập, tìm hiểu quy tắc xuất xứ, thị trường EFTA, tiêu chuẩn kỹ thuật, vệ sinh an toàn thực phẩm. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần đầu tư xây dựng thương hiệu, gắn với ESG (môi trường, xã hội và quản trị), truyền thông thương hiệu phù hợp thị hiếu châu Âu.

TS. Vũ Thị Phương Mai, Đại học Ngoại Thương Hà Nội, cho rằng doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn vào thị trường cao cấp EFTA. Tuy nhiên, để vào thị trường này, doanh nghiệp cần chủ động nâng cao năng lực hội nhập, chuẩn bị nguồn lực, công nghệ, truy xuất nguồn gốc, bao bì bền vững, năng lực sản xuất sạch.

Sở Công Thương TP. Đà Nẵng cũng đã và đang triển khai nhiều chính sách để hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu như: Chương trình xúc tiến thương mại, chính sách khuyến công và phát triển sản xuất sản phẩm lưu niệm phục vụ du lịch, chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ, chính sách hỗ trợ chương trình OCOP, quảng bá sản phẩm.

Việc thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng được kỳ vọng trở thành trung tâm dịch vụ chất lượng cao, tạo động lực lan tỏa đến khu vực miền Trung – Tây Nguyên và cả nước; trở thành một mắt xích quan trọng kết nối Hành lang kinh tế Đông – Tây, khu vực châu Á – Thái Bình Dương và toàn cầu.

Phó Cục trưởng Cục Hải quan Trần Đức Hùng vừa chủ trì buổi tiếp đoàn công tác của Tổng cục Hải quan Trung Quốc, nhằm tăng cường hợp tác giữa hải quan hai nước, đặc biệt trong lĩnh vực doanh nghiệp ưu tiên (AEO). Tại buổi tiếp, ông Hùng nhấn mạnh tầm quan trọng của mối quan hệ hợp tác giữa hải quan Việt Nam và Trung Quốc, cũng như những nỗ lực của hai bên trong việc triển khai các lĩnh vực nghiệp vụ, trong đó có hợp tác về AEO.

Đây là lĩnh vực có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo thuận lợi thương mại và bảo đảm an ninh chuỗi cung ứng. Hải quan Việt Nam cam kết phối hợp chặt chẽ và tạo mọi điều kiện thuận lợi để hợp tác AEO giữa hai bên đạt được kết quả thiết thực. Mục tiêu là tiến tới ký kết Thỏa thuận công nhận lẫn nhau (MRA) về AEO, từ đó tạo thuận lợi hơn nữa cho cộng đồng doanh nghiệp hai nước và góp phần thúc đẩy thương mại song phương Việt Nam-Trung Quốc phát triển ổn định, bền vững.

Đoàn công tác của hải quan Trung Quốc đánh giá cao sự thu xếp chu đáo của hải quan Việt Nam và bày tỏ tin tưởng rằng với sự chỉ đạo của Phó Cục trưởng Trần Đức Hùng và sự nỗ lực của hải quan hai bên, hợp tác AEO sẽ sớm đạt được kết quả thực chất. Điều này phù hợp với chỉ đạo của lãnh đạo Đảng và Nhà nước của hai bên được đề cập tại Tuyên bố chung nhân chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường tháng 10/2024.

Sau buổi tiếp, các đơn vị nghiệp vụ của hai bên đã tiến hành thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm và tình hình triển khai thực tế chương trình doanh nghiệp ưu tiên của mỗi bên. Hải quan Việt Nam đã cập nhật những thay đổi quy định pháp luật về doanh nghiệp ưu tiên vừa được ban hành vào tháng 6/2025 nhằm đáp ứng các khuyến nghị tại Khung tiêu chuẩn về an ninh và tạo thuận lợi thương mại (SAFE) của Tổ chức Hải quan thế giới.

Hai bên nhất trí tiếp tục thực hiện các bước triển khai nhằm nhanh chóng tiến tới thảo luận, trao đổi về thỏa thuận công nhận lẫn nhau về doanh nghiệp ưu tiên. Kế hoạch hành động về doanh nghiệp ưu tiên giữa hải quan Việt Nam và Trung Quốc được ký kết nhân chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường tháng 10/2024.

Trong những năm qua, hải quan hai nước luôn duy trì mối quan hệ hợp tác hữu nghị, hiệu quả và ngày càng tăng cường hợp tác sâu sắc và thực chất hơn. Thông qua các cơ chế hợp tác song phương và đa phương, hai bên đã thảo luận các biện pháp nhằm tạo thuận lợi thương mại, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu tại biên giới hai nước, đồng thời xây dựng phương hướng hợp tác trong nhiều lĩnh vực.

Việc hai bên cùng nghiên cứu tiến tới công nhận lẫn nhau chương trình AEO không chỉ là bước đi cụ thể trong triển khai các cam kết quốc tế, mà còn là minh chứng cho sự tin cậy và hợp tác ngày càng sâu rộng giữa hai cơ quan hải quan.