Việt Nam đang nổi lên như một quốc gia có tiềm năng lớn về năng lượng tái tạo, đặc biệt là trong lĩnh vực điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydrogen xanh. Tuy nhiên, hành lang pháp lý cho năng lượng tái tạo tại Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế, chồng chéo và chưa đáp ứng được tốc độ phát triển nhanh chóng và độ phức tạp ngày càng tăng của các loại hình điện mới. Điều này đang trở thành rào cản kìm hãm dòng vốn đầu tư và gia tăng rủi ro chính sách đối với các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Về tiềm năng năng lượng tái tạo, Việt Nam có khả năng sản xuất điện mặt trời lên đến 963.000 MW, với số giờ nắng trung bình hàng năm cao, đặc biệt là ở các tỉnh miền Trung và miền Nam. Ngoài ra, theo Ngân hàng Thế giới, Việt Nam có tiềm năng điện gió lớn nhất Đông Nam Á, với tổng tiềm năng ước đạt 513.360 MW. Những con số này cho thấy tiềm năng to lớn mà Việt Nam có thể tận dụng để phát triển năng lượng tái tạo.

Tuy nhiên, các chuyên gia chỉ ra rằng, một trong những thách thức lớn nhất là sự phân tán và chồng chéo của các chính sách liên quan đến năng lượng tái tạo ở nhiều luật khác nhau. Điều này dẫn đến sự thiếu phối hợp liên ngành và tạo ra các rào cản cho việc phát triển năng lượng tái tạo. Các vấn đề khác bao gồm cơ chế đấu thầu, giá điện, và hợp đồng mua bán điện còn thiếu minh bạch và hay thay đổi, khiến rủi ro tài chính tăng cao. Ngoài ra, hệ thống truyền tải chưa sẵn sàng để tiếp nhận lượng điện phân tán từ các nguồn tái tạo.

Nhìn ra thế giới, nhiều quốc gia như Đức, Trung Quốc, Hàn Quốc đã ban hành Luật Năng lượng tái tạo từ rất sớm, tạo nên bước ngoặt chiến lược cho quá trình chuyển dịch năng lượng. Luật không chỉ đóng vai trò là công cụ điều tiết thị trường, mà còn là lời cam kết dài hạn của Chính phủ với người dân và doanh nghiệp.

Các chuyên gia tại Việt Nam cũng nhấn mạnh rằng, để phát triển năng lượng tái tạo một cách hiệu quả, cần phải tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo. Điều này không chỉ bảo đảm nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch mà còn thúc đẩy cạnh tranh minh bạch và chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà đầu tư và cộng đồng. Luật cần đưa ra quy định rõ ràng về quy hoạch tổng thể quốc gia cho các nguồn năng lượng tái tạo, cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết, và cơ chế chia sẻ rủi ro và ưu đãi tín dụng.

TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam nhận định, việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là cần thiết. Bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cũng cho rằng, việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết, giúp giải quyết những bất cập, chưa đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo không chỉ giải quyết bài toán chính sách mà còn là hiện thực hoá quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây cũng là bước đi chiến lược để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch và củng cố vị thế Việt Nam trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, các hoạt động phát triển khoa học công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo (ĐMST), chuyển đổi số (CĐS) và thực hiện Đề án 06 đã đạt được những kết quả tích cực. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo về phát triển KHCN, ĐMST, CĐS và Đề án 06, đã chủ trì Phiên họp lần thứ 3 vào sáng ngày 20/7/2025 nhằm sơ kết công tác trong 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ trong 6 tháng cuối năm 2025.

Về thể chế, cơ chế, chính sách, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua 19 dự án luật và 5 nghị quyết quan trọng. Đáng chú ý là Nghị quyết số 193/2025/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt để tạo đột phá trong phát triển KHCN, ĐMST, CĐS. Chính phủ cũng đã ban hành 28 nghị định liên quan đến phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền trong chính quyền địa phương.

Trong lĩnh vực KHCN và ĐMST, đã có 849 giấy chứng nhận kết quả nghiên cứu được cấp, đóng góp vào tăng trưởng 9% số lượng công bố quốc tế, đặc biệt trong các lĩnh vực mũi nhọn như khoa học máy tính, toán học, y học. Giá trị xuất khẩu sản phẩm số đạt khoảng 78,1 tỷ USD, tăng 20,5% so với cùng kỳ. Thanh toán không dùng tiền mặt cũng tăng đáng kể, với 45,4% về số lượng và 25,2% về giá trị. Thương mại điện tử có bước phát triển mạnh với mức tăng trưởng khoảng 22-25%.

Triển khai dịch vụ 5G trên toàn quốc cũng là một điểm nổi bật, với 15.000 trạm 5G đã được lắp đặt. Tốc độ internet di động đã tăng mạnh, đưa Việt Nam vào top 20 thế giới. Dự án Trung tâm Dữ liệu quốc gia đang được triển khai quyết liệt với mục tiêu khai trương vào ngày 19/8/2025.

Công tác quản lý thuế và hóa đơn điện tử đã được triển khai quyết liệt, hiệu quả, góp phần tăng thu ngân sách Nhà nước. Tính đến nay, đã có 109.800 doanh nghiệp và hộ kinh doanh đăng ký sử dụng với 2,1 tỷ hóa đơn điện tử.

Bên cạnh những kết quả tích cực, Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại và hạn chế cần được khắc phục. Để tiếp tục đẩy mạnh phát triển KHCN, ĐMST, CĐS và Đề án 06 trong 6 tháng cuối năm, Thủ tướng đã giao các nhiệm vụ trọng tâm cho các bộ, ngành và địa phương.

Đặc biệt, Thủ tướng yêu cầu Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) chủ trì xây dựng, sửa đổi, bổ sung 4 luật quan trọng, bao gồm Luật CĐS, Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi), Luật Công nghệ cao (sửa đổi) và Luật Chuyển giao công nghệ (sửa đổi). Bộ KH&CN cũng được giao nhiệm vụ đề xuất cơ chế khuyến khích thành lập các doanh nghiệp khởi nghiệp triển khai các sản phẩm nghiên cứu trong các viện nghiên cứu và trường đại học.

Mỗi bộ, ngành và địa phương được yêu cầu lựa chọn một tổng công trình sư về công nghệ thông tin và một tổng công trình sư về nghiệp vụ để phối hợp với Bộ Công an, Bộ KH&CN và doanh nghiệp công nghệ, nhằm xây dựng kiến trúc và chiến lược CĐS của bộ, ngành mình.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh nhiệm vụ CĐS là có tính đột phá chiến lược, quyết định hiệu quả quản trị quốc gia và thúc đẩy phát triển kinh tế số, xã hội số, công dân số. Bộ Công an được giao nhiệm vụ đôn đốc các bộ, ngành xây dựng Kế hoạch chi tiết triển khai 116 cơ sở dữ liệu quốc gia và cơ sở dữ liệu chuyên ngành.

Bộ KH&CN sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, tập đoàn và tổng công ty để triển khai hạ tầng số, phủ sóng 5G toàn quốc gắn với việc thúc đẩy triển khai Internet vệ tinh, cũng như khẩn trương khắc phục tình trạng các thôn, bản lõm sóng, thiếu điện.

Đào tạo và nâng cao năng lực CĐS cho cán bộ, công chức, viên chức và người dân cũng được coi là nhiệm vụ quan trọng, nhằm đảm bảo khả năng vận hành và khai thác hiệu quả các nền tảng số.