Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với tờ New York Post vào ngày 18/7, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã tiết lộ thông tin về một thỏa thuận lớn giữa Ukraine và Mỹ liên quan đến việc bán máy bay không người lái (UAV) cho quân đội Mỹ. Nếu thỏa thuận này được hiện thực hóa, nó sẽ đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong quan hệ hợp tác quốc phòng giữa hai quốc gia.

Thỏa thuận này có thể mở ra cánh cửa xuất khẩu công nghệ UAV thời chiến của Ukraine, vốn đã bị hạn chế bởi các rào cản pháp lý nghiêm ngặt. Ngoài ra, thỏa thuận cũng tạo ra một tiền lệ hiếm hoi trong hệ sinh thái mua sắm quốc phòng của Mỹ, nơi Bộ Quốc phòng thường ưu tiên mua vũ khí từ các quốc gia thành viên NATO. Đối với Ukraine, thỏa thuận này sẽ giúp tháo gỡ hai chướng ngại lớn: chính sách kiểm soát xuất khẩu cứng rắn của chính Ukraine và sự dè dặt cố hữu từ phía Lầu Năm Góc đối với vũ khí nước ngoài.

Tuy nhiên, một trở ngại lớn khi xuất khẩu sang Mỹ là nhiều UAV của Ukraine hiện vẫn sử dụng linh kiện Trung Quốc. Đây là một vấn đề cần giải quyết sớm nếu Ukraine muốn đáp ứng tiêu chuẩn của Bộ Quốc phòng Mỹ. Các chuyên gia nhận định rằng thỏa thuận UAV Mỹ – Ukraine còn phải vượt qua nhiều trở ngại lớn, bao gồm vấn đề xuất xứ linh kiện và việc tuân thủ các quy định ngặt nghèo về mua sắm quốc phòng của Mỹ.

Nếu thành hiện thực, thỏa thuận UAV Ukraine – Mỹ không chỉ mang ý nghĩa thương mại. Nó sẽ là lời tuyên bố rằng thời đại quốc phòng toàn cầu không còn bị giới hạn trong khuôn khổ NATO, hay các tổ hợp công nghiệp quân sự truyền thống. Điều này cũng cho thấy sự thay đổi trong cách tiếp cận của Mỹ đối với việc mua sắm quốc phòng, cũng như sự công nhận của Mỹ đối với năng lực sản xuất UAV của Ukraine.

Như vậy, thỏa thuận này có thể mang lại nhiều cơ hội cho cả Ukraine và Mỹ. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần được giải quyết trước khi thỏa thuận có thể được hiện thực hóa. Việc giải quyết các vấn đề liên quan đến xuất xứ linh kiện và quy định mua sắm quốc phòng sẽ là chìa khóa để mở ra cánh cửa hợp tác quốc phòng giữa hai quốc gia.

Hiện tại, vẫn chưa có thông tin chính thức từ Bộ Quốc phòng Mỹ hoặc chính phủ Ukraine về thỏa thuận này. Tuy nhiên, nếu thỏa thuận được xác nhận, nó sẽ là một bước tiến quan trọng trong quan hệ hợp tác quốc phòng giữa Mỹ và Ukraine, cũng như trong việc khẳng định vị thế của Ukraine như một nhà sản xuất UAV hàng đầu thế giới.

Nga vừa công bố hình ảnh và video ghi lại bên trong nhà máy sản xuất UAV Geran, còn được Ukraine và phương Tây gọi là Shahed, nhằm phô diễn năng lực sản xuất quốc phòng vượt trội của Moscow. Những hình ảnh này tập trung vào loại UAV cảm tử Geran, trong bối cảnh Nga đang tăng cường các cuộc tấn công bằng UAV vào Ukraine.

Đợt leo thang mạnh mẽ trong các cuộc tấn công bằng UAV của Nga diễn ra đồng thời với việc công bố hình ảnh. Ngày 9/7, Moscow đã tiến hành đợt oanh kích bằng đường không lớn nhất kể từ đầu cuộc chiến, với tổng cộng 741 UAV và tên lửa được phóng chỉ trong một đêm. Các nhà phân tích nhận định rằng Nga có thể sớm đạt khả năng phóng từ 1.000 đến 2.000 UAV mỗi ngày, với mục tiêu làm quá tải hệ thống phòng không của Ukraine và bào mòn sự hỗ trợ quân sự từ phương Tây.

Chiến lược của Nga tập trung vào việc áp đảo bằng số lượng UAV, khai thác sự bất cân xứng về chi phí tấn công và đánh chặn, và kéo giãn nguồn lực của Ukraine lẫn NATO đến điểm gãy. Những hình ảnh và video ghi lại bên trong nhà máy Yelabuga ở Tatarstan cho thấy năng lực sản xuất UAV của Nga. Nhà máy này cách Ukraine hơn 1.300km và được cho là đang sản xuất hơn 5.000 chiếc Geran mỗi tháng, với tổng cộng 18.000 chiếc được chế tạo trong nửa đầu năm 2025.

Nhà máy Yelabuga được xây dựng dưới lòng đất, tăng khả năng chống chịu trước các cuộc tấn công tầm xa của Ukraine. Video cho thấy các xưởng đúc, dây chuyền lắp ráp, phân xưởng điện tử, tất cả đều nằm bên dưới các kết cấu kiên cố như pháo đài. Mặc dù nằm xa tiền tuyến, Yelabuga vẫn nhiều lần bị UAV Ukraine tập kích. Tuy nhiên, bất chấp các đợt tấn công, hoạt động sản xuất dường như không bị ảnh hưởng nghiêm trọng, với giới chức khẳng định nhà máy vẫn “vận hành ổn định”.

UAV Geran được thiết kế để thực hiện các cuộc tấn công tầm xa của Nga. Phiên bản tiêu chuẩn có chiều dài 3,5m, sải cánh 2,5m, khối lượng vào khoảng 200kg, đầu đạn nặng 50kg, tầm bay tối đa 1.800km và tốc độ tối đa 300km/h. Mặc dù có chi phí tương đối thấp, khoảng 35.000-50.000 USD/chiếc, UAV Geran vẫn gây áp lực lớn lên hệ thống phòng không của Ukraine. Trong khi đó, một quả tên lửa đánh chặn Patriot có giá hơn 5 triệu USD.

Nga đã không ngừng cải tiến UAV Geran trong thời gian qua với các phiên bản uy lực hơn, tầm bay cao hơn, tốc độ nhanh hơn, thậm chí được cho trang bị đầu đạn nhiệt áp. Các cải tiến này khiến UAV trở nên khó đánh chặn, phá hủy mục tiêu hiệu quả hơn phiên bản cũ.

Việc Nga hé lộ hoạt động sản xuất UAV quy mô công nghiệp, có khả năng đặt ngầm, khó bị phá hủy, truyền tải thông điệp rõ ràng rằng Nga đã sẵn sàng cho một cuộc chiến tiêu hao kéo dài với đối thủ và họ đang chiếm ưu thế lớn.