Việt Nam đã cam kết mạnh mẽ về việc giảm phát thải khí nhà kính và đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Một trong những bước đi quan trọng để thực hiện cam kết này là chuyển sang sử dụng xăng sinh học, một loại nhiên liệu thân thiện hơn với môi trường. Tuy nhiên, lộ trình triển khai xăng E10, một loại xăng sinh học được kỳ vọng sẽ đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực giảm phát thải, đang gặp phải nhiều khó khăn.

Khó khăn này không phải là mới mẻ, vì đã có những bài học từ việc triển khai xăng E5 từ năm 2018. Mặc dù đã có những nỗ lực để khuyến khích sử dụng xăng E5, nhưng loại xăng này đã không đạt được mức độ phổ biến như kỳ vọng. Các chuyên gia cho rằng một trong những lý do quan trọng dẫn đến việc này là thiếu lộ trình chuyển đổi rõ ràng và thông tin đầy đủ cho người tiêu dùng về lợi ích và cách sử dụng loại xăng này.

Xăng E5 đã được bán trên thị trường từ năm 2008 nhưng đã giảm dần sức hấp dẫn. Theo số liệu thống kê, tỷ lệ sử dụng xăng E5 ở các tỉnh vùng sâu, vùng xa đạt khoảng 50%, trong khi tại các thành phố lớn chỉ đạt khoảng 10%. Người tiêu dùng e ngại loại xăng này do lo ngại về sự tương thích với động cơ xe của họ. Sự không tương thích này có thể xuất phát từ việc xăng E5 sử dụng nền RON92, một loại xăng đã được coi là lỗi thời đối với nhiều loại phương tiện hiện đại.

Các chuyên gia nhận định rằng hầu hết các phương tiện hiện nay đều được thiết kế để sử dụng xăng có chỉ số octan cao hơn, như RON95. PGS.TS Phạm Hữu Tuyến, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu các Nguồn động lực và Phương tiện tự hành, Đại học Bách Khoa Hà Nội, cho biết rằng xăng E5-RON92 có thể sử dụng được với hầu hết các phương tiện, nhưng xăng sinh học E10-RON95 cũng có thể sử dụng phù hợp với hầu hết các loại phương tiện, ngoại trừ một số xe có tuổi đời trên 25 năm.

Để việc triển khai xăng E10 thành công, người tiêu dùng cần được cung cấp thông tin chính xác và dễ hiểu về đặc tính kỹ thuật và mức độ tương thích với các loại phương tiện phổ biến hiện nay. Chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Minh Phong, nhấn mạnh rằng việc chấp nhận sử dụng xăng E10 hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm nguồn cung, giá cả và mức độ thông tin. Vì thế, để khuyến khích người dân sử dụng, các cơ quan chức năng cần cung cấp thông tin cần thiết và công bố rộng rãi để người dân hiểu rõ về tác động của xăng E10.

Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam cũng đưa ra quan điểm rằng việc triển khai sử dụng nhiên liệu sinh học đồng bộ cả nước cần có lộ trình chuẩn bị tối thiểu 6 tháng. Nhà điều hành cũng cần sớm sửa một số bất cập liên quan đến thị trường, chất lượng sản phẩm, quản lý kinh doanh xăng dầu và quy chuẩn với xăng E10, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền để tránh hiểu sai về công dụng của xăng E10. Như vậy, để tránh lặp lại sai lầm với xăng E5, việc chuẩn bị kỹ lưỡng và truyền thông hiệu quả là chìa khóa cho thành công của việc triển khai xăng E10.

Diễn đàn “Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới” được tổ chức thành công bởi Tạp chí Kinh tế Việt Nam – VnEconomy – Vietnam Economic Times vào sáng ngày 29-7-2025 tại Hà Nội. Sự kiện này đã thu hút hơn 150 đại biểu từ các ban, bộ, ngành, viện, trường đại học, hiệp hội và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực năng lượng.

Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang đối mặt với những thách thức lớn về an ninh năng lượng. Dự kiến nhu cầu năng lượng, đặc biệt là điện năng, sẽ tiếp tục tăng trưởng ở mức 8-10% mỗi năm trong những năm tới. Điều này nhằm đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế và phấn đấu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.

Tại diễn đàn, ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, đã nhấn mạnh rằng việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và áp dụng công nghệ hiện đại không còn là lựa chọn mà là “con đường tất yếu”. Điều này xuất phát từ bối cảnh Việt Nam đang đối mặt với nhu cầu năng lượng ngày càng cao để phục vụ cho phát triển kinh tế, đồng thời cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Đồng quan điểm, TSKH Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA), đánh giá cao vai trò của khoa học và công nghệ. Ông coi đây là “quốc sách hàng đầu” và “động lực quan trọng nhất” để phát triển kinh tế – xã hội nói chung và trong lĩnh vực năng lượng nói riêng. Để giải quyết những thách thức lớn đến từ nhu cầu tăng trưởng và yêu cầu giảm phát thải, ông Phan Xuân Dũng khẳng định: “Khoa học và công nghệ chính là chìa khóa để giải quyết đồng bộ các thách thức, biến khó khăn thành cơ hội phát triển mới”.

Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng trong lĩnh vực này. Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, cùng với Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII), đã đặt ra mục tiêu phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo. Cụ thể, Quy hoạch điện VIII đặt mục tiêu tỷ lệ năng lượng tái tạo (không bao gồm thủy điện) phục vụ sản xuất điện đạt khoảng 28-36% vào năm 2030. Định hướng đến năm 2050, tỷ lệ năng lượng tái tạo sẽ lên đến 74-75%. Những mục tiêu này không chỉ thể hiện sự quyết tâm của Việt Nam trong việc chuyển dịch sang năng lượng sạch mà còn góp phần hiện thực hóa cam kết về giảm phát thải carbon của đất nước.

Thị trường carbon đang nổi lên như một công cụ kinh tế quan trọng trong việc thúc đẩy chuyển đổi xanh, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và đạt được phát thải ròng bằng ‘0’. Tại Diễn đàn ‘Net Zero Việt Nam 2025: Thị trường carbon trong kỷ nguyên mới’, các chuyên gia đã tập trung thảo luận về tiềm năng và thách thức của thị trường carbon tại Việt Nam.

Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang ở giai đoạn định hình nền móng thị trường carbon, với nhiều tiềm năng nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức. Các chuyên gia chỉ ra rằng hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định khí nhà kính (MRV) chưa đồng bộ và thiếu chuẩn hóa là một trong những rào cản lớn. Việc thiếu một hệ thống MRV chuẩn hóa và hiệu quả làm cản trở quá trình theo dõi, báo cáo và xác minh lượng khí thải, từ đó gây khó khăn cho việc xác định giá trị giảm phát thải.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp tại Việt Nam đang gặp phải hạn chế về nhận thức, nhân lực và tài chính khi tiếp cận thị trường carbon. Nhiều doanh nghiệp chỉ hiểu đơn giản về giảm phát thải mà chưa thực sự ứng dụng công nghệ tuần hoàn tài nguyên để phát triển bền vững. Điều này làm nổi bật nhu cầu cấp thiết về nâng cao nhận thức và năng lực cho doanh nghiệp trong việc tham gia thị trường carbon.

Theo ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, từ nay đến 2028, Việt Nam sẽ thí điểm cấp phát hạn ngạch miễn phí và vận hành sàn giao dịch carbon. Từ năm 2029, sẽ áp dụng đấu giá và kết nối quốc tế. Các bộ, ngành đang hoàn thiện hành lang pháp lý để đảm bảo tính minh bạch và tránh ảnh hưởng tới cam kết giảm phát thải quốc gia. Việc xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý là bước quan trọng nhằm tạo ra một thị trường carbon minh bạch, hiệu quả và bền vững.

Các chuyên gia cũng khuyến nghị rằng để phát triển thị trường carbon hiệu quả, cần đầu tư vào nền tảng kỹ thuật và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tài chính, hướng tới mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Sự hỗ trợ từ chính phủ và các tổ chức quốc tế sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp vượt qua các rào cản và tận dụng cơ hội từ thị trường carbon.

Tóm lại, việc phát triển thị trường carbon tại Việt Nam mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Với sự nỗ lực từ cả chính phủ và doanh nghiệp, cùng với sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế, Việt Nam có thể xây dựng một thị trường carbon hiệu quả và bền vững, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững và đạt được phát thải ròng bằng ‘0’ vào năm 2050.