Mỹ Hòa Hưng, một vùng đất cù lao thuộc tỉnh An Giang, được bao bọc bởi dòng sông Hậu, nơi nghề nuôi cá nước ngọt phát triển mạnh mẽ với hơn 800 lồng, bè, vèo. Đây được xem là vùng nuôi cá nước ngọt lớn nhất tỉnh. Đa phần các hộ dân ở đây nuôi cá điêu hồng, cá lóc, cá chim trắng…, tuy nhiên, một số ít hộ thả nuôi cá hô nhưng chủ yếu trong ao hầm, hiếm ai nuôi cá hô trong bè do hiệu quả kinh tế chưa cao.

Tuy nhiên, ông Huỳnh Tấn Hải, ngụ ấp Mỹ Khánh

1, lại là một trong số ít những người nuôi cá hô trong bè. Với hơn 200 con cá hô, bè cá của ông Hải trở thành một điểm đến thú vị cho những du khách muốn khám phá. Cá hô là loài cá nước ngọt hiền lành nhưng có kích thước khổng lồ, có con nặng hơn 200kg. Trước kia, chúng xuất hiện nhiều trên các dòng sông Hậu, sông Tiền, sông Vàm Nao, sông Châu Đốc trên địa phận tỉnh An Giang. Tuy nhiên, do việc săn bắt không kiểm soát, cá hô cạn kiệt dần và đối diện nguy cơ biến mất.

Để bảo tồn loài cá quý hiếm này, các nhà khoa học đã ương ép thành công cá hô nhân tạo. Sau đó, cá giống được các hộ nuôi thủy sản trong nước đến tìm mua về nuôi làm kinh tế. Ông Hải cho biết, ông đã nuôi cá ngọt hơn 15 năm và đã mua cá hô giống về nuôi với hơn 1.000 con từ Trung tâm Quốc gia Giống thủy sản Nam Bộ. Sau thời gian nuôi, ông gạn lại bầy cá đưa ra bè cá những con cá khỏe, có trọng lượng hơn 1 ký nuôi thử nghiệm. Bầy cá hô của ông Hải có con trọng lượng hơn 8 ký, có con hơn 30 ký. Ban đầu ông tính bán nhưng suy nghĩ lại nên giữ bầy cá hơn 200 con nuôi trong bè xem như thú vui nuôi cá cảnh.

Các cán bộ Hội Nông dân xã Mỹ Hòa Hưng cho biết, gần đây vùng đất cù lao phát triển du lịch thu hút du khách đến tham quan Khu lưu niệm Chủ tịch Tôn Đức Thắng, trải nghiệm đời sống miệt vườn và vùng sông nước… Và qua tham khảo các điểm du lịch cho thấy, ít có nơi nào ở đồng bằng sông Cửu Long nuôi được bầy cá hô bè hơn 200 con như hộ ông Hải nên nếu đầu tư khai thác du lịch tham quan cá hô nuôi bè sẽ là nơi thú vị cuốn hút sự quan tâm.

Chẳng hạn như bày biện lại không gian bè cá cho gọn gàng đẹp hơn, bắc cầu cho du khách đi ra bè dễ dàng. Khi đó bán vé cho du khách tham quan cá hô, mua mồi cho cá ăn chắc chắn sẽ thu hút sự hiếu kỳ của du khách. Bầy cá dạn dĩ nên không trốn lặn sâu khi khách cho ăn mồi. Và qua đó, cũng giúp cho các bạn trẻ tiếp cận được với loài cá quý, biết thêm hơn nữa về loài cá khổng lồ của vùng sông nước mênh mông.

Mới đây, có đoàn du khách nước ngoài đến tham quan vùng cù lao và họ đã đưa du khách đến tham quan bè cá hô. Đoàn khách rất thích thú cho cá ăn mồi và ghi hình lại bầy cá hô. Mỹ Hòa Hưng mới đây có mô hình tham quan bè cá của ông Mười Thuận- tức Nguyễn Văn Thuận là hộ nuôi cá nước ngọt lâu đời. Đây là mô hình mới do ông Thuận hợp tác với Hợp tác xã Nông nghiệp và Du lịch Mỹ Hòa Hưng.

Ông Thuận có 10 bè cá, trên các bè ông Thuận khéo léo bày trí các chậu cây kiểng, trồng cây thủy sinh trong chậu như cây điên điển nên nhìn bè cá như căn nhà nổi trên sông rất thơ mộng. Hợp tác xã Nông nghiệp và Du lịch Mỹ Hòa Hưng phát triển kết hợp đưa du khách đi tàu tham quan sông nước, cảnh quan vùng đất cù lao và điểm cuối là đến bè cá ông Thuận trải nghiệm nghề nuôi cá nước ngọt.

Và như vậy, nếu đầu tư đúng mức, bè cá hô có thể là một điểm liên kết trở thành một điểm du lịch độc đáo mới của tỉnh. Và từ đó, cũng có thể nhiều hộ nuôi trồng thủy sản quan tâm hơn đến việc nuôi bảo tồn các loài cá quý hiếm.

Thịt chua, một món ăn truyền thống trong các dịp lễ, Tết của người Mường, đã trở thành đặc sản mang thương hiệu OCOP tại huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình (cũ), nay là xã Lạc Sơn, tỉnh Phú Thọ (mới). Một trong những sản phẩm thịt chua nổi tiếng tại đây là thịt chua Lâm Tin, được tạo ra bởi hộ gia đình ở xã Lạc Sơn. Sản phẩm này đang dần khẳng định vị thế của mình bằng hương vị đặc trưng, sự đầu tư nghiêm túc và câu chuyện văn hóa ẩm thực đậm chất Mường.

Thịt chua – từ món ăn dân dã đến đặc sản đạt sao OCOP

Ở vùng Mường Vang, huyện Lạc Sơn (cũ), nay thuộc tỉnh Phú Thọ, thịt chua từng được gọi là ‘thịt muối chua’, là một cách chế biến và bảo quản nhằm giữ thịt để được lâu ngày. Món ăn được chế biến bằng cách lên men tự nhiên thịt lợn trộn thính và gia vị đặc trưng như tỏi, ớt, hạt dổi. Qua thời gian, món ăn không chỉ để dùng trong ngày giáp hạt mà đã trở thành món không thể thiếu trong lễ Tết, cưới hỏi, đón khách quý.

Tại xã Vũ Bình (huyện Lạc Sơn cũ), nay là xã Lạc Sơn, tỉnh Phú Thọ, cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin của hộ kinh doanh bà Bùi Thị Tin, phố Lâm Hóa2, là một trong những cơ sở đầu tiên sản xuất thịt chua theo hướng hàng hóa, đưa món ăn truyền thống vào thị trường OCOP. Bà Tin chia sẻ về cơ duyên với nghề: ‘Làm món truyền thống không chỉ để bán, mà là giữ lại hương vị quê mình. Vừa làm ra sản phẩm sạch, ngon, vừa kể được câu chuyện quê hương – đó là điều mà tôi theo đuổi từ ngày đầu đến nay’.

Sản phẩm thịt chua của cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin được thị trường ưa chuộng, mang hương vị đặc trưng của vùng Mường Vang. Từ năm 2016, gia đình bà Tin bắt đầu sản xuất nhỏ lẻ, bán cho khách du lịch và các quán ăn trong vùng. Nhờ giữ được hương vị đặc trưng, sản phẩm được khách hàng giới thiệu qua nhau. Năm 2022, sản phẩm thịt chua Lâm Tin được công nhận OCOP 3 sao, được phân phối tại các cửa hàng OCOP trong và ngoài tỉnh, có mặt ở các thị trường như Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định, Quảng Ninh…

Hiện, mỗi tháng cơ sở cung cấp khoảng 3.500 sản phẩm gồm thịt chua quả và thịt chua hộp. Các sản phẩm đều được đóng gói vệ sinh, dán tem, mã QR truy xuất nguồn gốc, hạn sử dụng và hướng dẫn dùng rõ ràng.

Giữ hương vị bằng đôi tay và tâm huyết

Điểm khác biệt tạo nên thương hiệu của thịt chua Lâm Tin là ở khâu lựa chọn nguyên liệu và cách lên men tự nhiên. Thịt được chọn từ lợn sạch, có đủ nạc và bì, lẫn chút mỡ để đảm bảo vị ngậy. Thính được làm từ ngô, nhiều tinh bột, bùi và thơm. Hạt dổi được rang đúng lửa, giã nhỏ, trộn cùng tỏi, muối, tạo ra hương vị rất riêng mà các món thịt chua công nghiệp không thể có.

Cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin đang cung cấp ra thị trường 2 loại thịt chua quả và thịt chua hộp. ‘Không dùng chất bảo quản hay men nhân tạo. Muốn sản phẩm lên men chuẩn, phải biết cách căn nhiệt độ, thời gian ủ, độ ẩm, và cả độ dày của lát thịt. Làm thịt chua phải kiên nhẫn và sạch sẽ tuyệt đối’, bà Tin chia sẻ.

Không chỉ được người dân trong tỉnh ưa chuộng, nhiều du khách từ các tỉnh, thành khác khi biết đến thịt chua Lâm Tin đều tỏ ra thích thú với món ăn dân dã này. Thịt chua ngon nhất khi ăn cùng lá sung, lá đinh lăng, chấm với tương ớt. Vị chua nhẹ từ thịt lên men hòa với vị béo, thơm của thính, của dổi, vị cay của ớt tạo nên bản hòa tấu vị giác khó quên.

Thời gian qua, việc người dân mạnh dạn phát triển thịt chua theo hướng hàng hóa không chỉ giữ gìn được món ăn truyền thống, mà còn góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập và gắn phát triển kinh tế với bảo tồn văn hóa bản địa. Đồng chí Bùi Văn Khánh, Chủ tịch UBND xã Lạc Sơn (tỉnh Phú Thọ mới) cho biết: ‘Hiện xã có gần 10 hộ làm thịt chua, trong đó có một số cơ sở như Lâm Tin, Tuấn Linh đã đạt quy mô hộ sản xuất chuyên nghiệp. Xã định hướng hỗ trợ thêm về quảng bá, bao bì, truy xuất để xây dựng sản phẩm đặc trưng của địa phương, khuyến khích các hộ kinh doanh phát triển, mở rộng quy mô sản xuất’.

Trong dòng chảy hội nhập, không ít món ăn truyền thống bị lãng quên, thịt chua Lâm Tin là một ví dụ đẹp về cách một gia đình nông dân có thể gìn giữ hồn ẩm thực Mường, vừa làm kinh tế, vừa giữ lại một mảnh ký ức cho thế hệ sau. Mỗi miếng thịt lên men không chỉ là món ăn, mà còn là câu chuyện về sự bền bỉ, khéo léo và tình yêu quê hương lặng lẽ mà sâu đậm, như chính tính cách của người Mường ở vùng Mường Vang.