Làm rõ khung pháp lý về quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa và Luật Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Theo đó, luật này sẽ chuyển đổi mô hình quản lý chất lượng từ quản lý hành chính sang quản trị rủi ro, tạo nền tảng pháp lý cho môi trường thương mại minh bạch và an toàn.

Theo Luật sửa đổi, thay vì chia sản phẩm thành nhóm 1, nhóm 2 như trước đây, sẽ xác định 3 mức rủi ro: Thấp, trung bình và cao, với các cơ chế giám sát phù hợp cho từng nhóm. Đối với hàng hóa rủi ro thấp, doanh nghiệp sẽ được quyền tự công bố tiêu chuẩn áp dụng. Nhóm rủi ro trung bình phải tự đánh giá hoặc chứng nhận thông qua tổ chức được công nhận đánh giá hợp quy. Trong khi đó, nhóm rủi ro cao buộc phải đánh giá bởi tổ chức được chỉ định, nhằm bảo đảm chất lượng và an toàn tuyệt đối.

Ông Hà Minh Hiệp, Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn đo lường chất lượng quốc gia, đánh giá rằng việc chuyển đổi mô hình quản lý chất lượng theo rủi ro có ưu tiên giám sát và hậu kiểm thay cho tiền kiểm nhằm tăng hiệu quả, giảm can thiệp hành chính. Cách tiếp cận này đã được nhiều nước ASEAN và quốc tế áp dụng. Đặc biệt, các sản phẩm rủi ro cao bắt buộc phải quản lý rất chặt và phải có truy xuất nguồn gốc.

Luật sửa đổi cũng đặt trọng tâm vào việc ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) nhằm hiện đại hóa công tác quản lý, truy xuất, hậu kiểm và nâng cao hiệu quả thực thi. Luật xác lập khung pháp lý về hạ tầng chất lượng quốc gia (NQI), là hệ sinh thái bao gồm tiêu chuẩn, đo lường, đánh giá sự phù hợp, kiểm tra và xây dựng chính sách.

Nhà nước sẽ đầu tư xây dựng hạ tầng chất lượng quốc gia trên nền tảng công nghệ số và AI, bảo đảm kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa cơ quan kiểm tra chất lượng, hải quan, truy xuất nguồn gốc, phản ánh người tiêu dùng và cảnh báo quốc tế để nâng cao năng lực giám sát và cảnh báo sớm. Việt Nam sẽ thiết lập Cơ sở dữ liệu quốc gia về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng, kết nối giữa các bộ, ngành, địa phương, hải quan, các hiệp hội doanh nghiệp và cả người tiêu dùng.

Để triển khai hiệu quả, việc xây dựng hệ thống giám sát chất lượng cấp quốc gia cũng được yêu cầu triển khai sớm. Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định nhấn mạnh rằng Luật sửa đổi đánh dấu sự đổi mới toàn diện trong tư duy và phương thức quản lý lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng.

Việc triển khai đồng bộ giữa các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp sẽ là chìa khóa để chuyển đổi mô hình quản lý chất lượng từ hành chính sang rủi ro không chỉ là cải cách trên giấy. Mục tiêu là tạo ra một môi trường thương mại minh bạch và an toàn cho người tiêu dùng, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Trước mắt, các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp cần tích cực triển khai các nội dung của Luật sửa đổi. Việc này nhằm đảm bảo sự chuẩn bị và thích nghi cần thiết cho việc chuyển đổi mô hình quản lý chất lượng theo rủi ro, đồng thời phát huy tối đa các lợi ích của Luật sửa đổi.

Trong thời gian tới, công tác tuyên truyền, hướng dẫn và hỗ trợ sẽ đóng vai trò quan trọng. Điều này giúp nâng cao nhận thức của các bên liên quan về những thay đổi trong quản lý chất lượng, đồng thời đảm bảo sự tuân thủ và thực thi hiệu quả các quy định mới.

Với những đổi mới toàn diện trong tư duy và phương thức quản lý, Việt Nam kỳ vọng sẽ tạo dựng được một môi trường kinh doanh lành mạnh, an toàn và chất lượng, góp phần nâng cao niềm tin của người tiêu dùng và tăng cường khả năng cạnh tranh của nền kinh tế.

Ngày 16/7, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đã tổ chức hội thảo tăng cường năng lực “Quản trị rủi ro ngân hàng: Tầm nhìn mới từ dự thảo sửa đổi Thông tư 13/2018/TT-NHNN và Thông tư 41/2016/TT-NHNN”. Hội thảo tập trung thảo luận các giải pháp triển khai Basel III tại Việt Nam, với mục tiêu nâng cao năng lực quản trị rủi ro của hệ thống ngân hàng.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Trần Phương, Phó Tổng Giám đốc BIDV, Phó chủ nhiệm Ủy ban Rủi ro trực thuộc Hội đồng Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, cho biết việc áp dụng các chuẩn mực quốc tế là yêu cầu cấp thiết để ngành ngân hàng Việt Nam nâng cao năng lực quản trị rủi ro. Điều này không chỉ giúp tăng cường ổn định tài chính mà còn tạo nền tảng để các tổ chức tín dụng phát triển bền vững và hội nhập toàn diện. Ông Phương nhấn mạnh rằng việc triển khai Basel III là xu thế tất yếu, mang lại cả cơ hội và thách thức cho các ngân hàng và thị trường Việt Nam.

Trong thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã tích cực xây dựng khung pháp lý mới nhằm luật hóa các yêu cầu cốt lõi của Basel III thông qua hai dự thảo thông tư quan trọng. Đó là dự thảo thông tư thay thế Thông tư số 41/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với ngân hàng thương mại và dự thảo thông tư thay thế Thông tư số 13/2018/TT-NHNN ngày 18/5/2018 quy định về hệ thống kiểm soát nội bộ của ngân hàng thương mại.

Một số nội dung thay đổi trong khuôn khổ của Basel III bao gồm nâng tỷ trọng và chất lượng vốn. Cụ thể, Basel III nâng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu đối với vốn cổ phần lên 4,5% và quy định thêm mức đệm bảo toàn vốn (CCB) ≥ 2,5% và đệm phản chu kỳ (CCyB) từ 0-2,5%. Từ đó, nâng tổng mức an toàn vốn tối thiểu đối với vốn cổ phần lên 7% và tỷ lệ an toàn vốn và các bộ đệm cũng tăng lên tới tối thiểu 10,5%.

Basel III cũng đưa ra các yêu cầu mới về đòn bẩy và thanh khoản để bảo vệ các ngân hàng khỏi tình trạng cho vay quá mức và rủi ro. Đồng thời, đảm bảo các ngân hàng có đủ thanh khoản trong giai đoạn căng thẳng tài chính. Tỷ lệ này được tính bằng vốn cấp 1 chia cho tổng tài sản của ngân hàng, với yêu cầu tỷ lệ tối thiểu là 3%.

Tại hội thảo, đại diện các tổ chức tín dụng đã cùng thảo luận nhằm tìm ra những giải pháp triển khai trong thời gian tới để hỗ trợ cho hệ thống các ngân hàng thương mại hoàn thành áp dụng chuẩn mực Basel III, nâng tầm trên thị trường tài chính quốc tế.

Về lộ trình triển khai, các chuyên gia và đại diện các ngân hàng thương mại đã kiến nghị nhiều giải pháp. Bao gồm cả việc cập nhật các thông tư liên quan, điều chỉnh lộ trình để hỗ trợ các ngân hàng có thể chủ động xin phê duyệt và triển khai sớm IRB, xây dựng kho lưu trữ dữ liệu tập trung với đối tượng SME, đẩy nhanh kế hoạch số hóa cơ sở dữ liệu của các bộ, ngành liên quan đến hoạt động tín dụng, sớm ban hành các khuôn khổ pháp lý cho việc khai thác và sử dụng dữ liệu.

Kết luận hội thảo, bà Nguyễn Thị Hồng Vân, Giám đốc Khối Pháp chế và Tuân thủ, phụ trách hoạt động quản lý rủi ro Vietcombank, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Rủi ro cho biết, trong quá trình triển khai thực hiện các thông tư, các thành viên Ủy ban Rủi ro sẽ tiếp tục đồng hành chặt chẽ, cùng xây dựng quan điểm thống nhất về kỹ thuật. Từ đó, đề xuất với Ngân hàng Nhà nước ban hành hướng dẫn chi tiết dưới dạng “cẩm nang thực hiện”.

Quản trị rủi ro là một yếu tố quan trọng không thể thiếu trong hoạt động của các công ty chứng khoán, đóng vai trò thiết yếu trong việc đảm bảo sự phát triển lành mạnh và bền vững của thị trường. Tại chương trình đào tạo “Quản trị rủi ro cho công ty chứng khoán” diễn ra vào ngày 21/7, ông Hà Duy Tùng, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), đã nhấn mạnh tầm quan trọng của quản trị rủi ro. Theo ông, quản trị rủi ro đóng vai trò như một “người gác cổng”, giúp các công ty chứng khoán chủ động phòng ngừa và ứng phó với các rủi ro tiềm ẩn, từ đó tránh được những tổn thất nghiêm trọng khi thị trường có những biến động bất ngờ.

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam đang phát triển nhanh chóng và hội nhập sâu vào thị trường vốn quốc tế, công tác quản trị rủi ro ngày càng trở nên quan trọng. Quản trị rủi ro hiệu quả không chỉ giúp đảm bảo thị trường phát triển lành mạnh, minh bạch và bền vững mà còn bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các nhà đầu tư. Ông Tùng cũng đề nghị những người làm công tác quản trị rủi ro trong các công ty chứng khoán cần có kiến thức và kinh nghiệm chuyên sâu về lĩnh vực tài chính, chứng khoán. Bên cạnh đó, họ cũng cần phải trang bị cho mình những kỹ năng và thông tin cần thiết để xây dựng chiến lược phòng vệ và quản trị rủi ro một cách hiệu quả.

Liên quan đến vấn đề quản trị rủi ro, ông Tan Boon Gin, Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Thị trường (SGX), đã nhấn mạnh Việt Nam là một đối tác quan trọng của Singapore. SGX bày tỏ sẵn sàng hỗ trợ các hoạt động quản lý rủi ro tại Việt Nam, đặc biệt là trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực nâng hạng lên Thị trường Mới nổi. Sự hỗ trợ từ SGX thể hiện mối quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa hai bên trong việc phát triển và nâng cao năng lực quản trị rủi ro trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Trong bối cảnh thị trường tài chính đang biến động và nhiều yếu tố vĩ mô còn bất định, hiệu suất đầu tư của các quỹ không còn chỉ dựa vào việc tăng theo chỉ số VN-Index. Thay vào đó, nó trở thành thước đo về năng lực quản trị rủi ro và duy trì tầm nhìn dài hạn của các quỹ.

Một trong những nhầm lẫn phổ biến của nhà đầu tư, đặc biệt là những người mới tham gia thị trường, là đánh giá độ ‘đắt’ hay ‘rẻ’ của quỹ dựa trên giá chứng chỉ quỹ. Tuy nhiên, giá chứng chỉ quỹ gần như không phản ánh mức độ hấp dẫn hay tiềm năng đầu tư của quỹ. Ông Võ Nguyễn Khoa Tuấn, Giám đốc Nghiệp vụ cấp cao lĩnh vực Chứng khoán tại Dragon Capital, cho biết giá chứng chỉ quỹ cao hay thấp phụ thuộc vào giá trị tài sản ròng (NAV) của quỹ, được tính bằng tổng giá trị tài sản của quỹ trừ đi các khoản nợ và chi phí, chia cho tổng số lượng chứng chỉ quỹ.

Thay vì lo ngại về giá, nhà đầu tư nên tập trung vào những yếu tố nền tảng như hiệu suất đầu tư trong trung và dài hạn, chiến lược đầu tư dài hạn của quỹ, năng lực và uy tín của công ty quản lý quỹ, mức độ minh bạch, khả năng quản trị rủi ro và kỷ luật đầu tư của đội ngũ quản lý danh mục.

Quỹ Đầu tư Chứng khoán Năng động DC (DCDS) do Dragon Capital quản lý là một minh chứng sống động. Giá một chứng chỉ quỹ DCDS đã tăng trưởng hơn 50% trong vòng chưa đầy 3 năm, từ khoảng 61.000 đồng lên vượt mốc 92.000 đồng. Thành quả đầu tư này đến từ chiến lược nắm giữ đúng quỹ, đúng thời điểm và đủ kiên nhẫn.

Hiệu suất vượt trội của DCDS, đặc biệt trong những giai đoạn thị trường biến động, đến từ triết lý quản trị rủi ro chủ động và chiến lược đầu tư linh hoạt. Sự khác biệt này đã giúp DCDS không những tránh được phần lớn cú sốc mà còn mang lại giá trị cho nhà đầu tư.

Giá trị NAV của quỹ DCDS đã liên tục thiết lập đỉnh mới, phản ánh sự phục hồi từ nền tảng doanh nghiệp niêm yết. Danh mục đầu tư của DCDS bao gồm 100% cổ phiếu niêm yết, với thị giá được xác lập minh bạch trên thị trường chứng khoán.

Trong giới đầu tư, câu hỏi ‘khi nào là thời điểm chốt lời tối ưu’ luôn khiến nhiều người băn khoăn. Phần lớn quyết định chốt lời đều được đưa ra quá sớm và chưa tối ưu. Lịch sử đã từng ghi nhận những trường hợp nhà đầu tư ‘chốt lời non’ và bỏ lỡ cơ hội tăng trưởng tiếp theo.

Đồng quan điểm, ông Lê Anh Tuấn cho rằng đầu tư là cuộc chiến tâm lý thực sự. Hãy đơn giản hóa việc đầu tư bằng cách tập trung vào yếu tố nền tảng và giữ vững kỷ luật đầu tư đều đặn, nắm giữ lâu dài.

Thông tin tài chính cho thấy thị trường tài chính đang ngày càng phát triển với nhiều cơ hội và thách thức. Việc hiểu rõ về các quỹ đầu tư và chiến lược đầu tư sẽ giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định sáng suốt.

Với những thông tin trên, hy vọng nhà đầu tư sẽ có cái nhìn tổng quan về thị trường quỹ đầu tư và có thể đưa ra quyết định đầu tư thông minh.

Các doanh nghiệp khởi nghiệp (start-up) tại Việt Nam đang đối mặt với thách thức lớn trong việc tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng. Tuy nhiên, theo ông Phạm Hồng Hải, Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB), vẫn có cách để giải quyết vấn đề này.

Tại sự kiện ‘Banking innovation for startups’ do Genesia Ventures và OCB tổ chức chiều ngày 18/7, ông Hải chia sẻ rằng tư duy truyền thống của các ngân hàng hiện nay vẫn rất khó thay đổi khi xét đến một khoản vay. Thông thường, câu hỏi đầu tiên mà ngân hàng đặt ra là ‘Doanh nghiệp có tài sản đảm bảo không?’. Trong khi đó, nhiều start-up chỉ có ‘cái thân của nhà sáng lập’ làm vốn.

Điều kiện ‘tài sản đảm bảo’ là một phần quan trọng của cơ chế quản lý rủi ro trong ngành tài chính truyền thống. Tuy nhiên, đối với các start-up có mô hình kinh doanh đổi mới và ít tài sản hữu hình, yêu cầu này trở nên bất cập.

Một rào cản khác mà start-up gặp phải là tỉ lệ nợ trên vốn thường ở mức cao. Do đặc thù phát triển nhanh và cần ‘đốt tiền’ trong giai đoạn đầu, các start-up có nhu cầu vốn lớn nhưng lại ít vốn chủ sở hữu. Điều này làm gia tăng lo ngại rủi ro tín dụng từ phía ngân hàng.

Không chỉ vậy, sự khác biệt về mô hình hoạt động, chiến lược kinh doanh và tổ chức vận hành khiến bộ phận phân tích tín dụng của ngân hàng gặp khó trong việc đánh giá và quản trị rủi ro đối với start-up.

Để giải quyết vấn đề này, ông Hải cho rằng việc thay đổi cách tiếp cận là điều tất yếu nếu ngân hàng muốn hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp. Niềm tin vào người sáng lập (founder) là yếu tố hàng đầu. Không chỉ với start-up, bất kỳ doanh nghiệp nào, nếu người đứng đầu không tạo được sự tin tưởng thì dù số liệu tài chính có ‘đẹp’ ra sao thì khoản vay cũng khó được phê duyệt.

Ngoài ra, nếu nhà sáng lập từng nhiều lần khởi nghiệp (cả thành công và thất bại), có kinh nghiệm, cam kết sẽ tạo được niềm tin lớn cho ngân hàng. Yếu tố này đôi khi không thể đo lường bằng số liệu, mà cần cảm nhận từ việc tiếp xúc, đánh giá tổng thể về con người.

Ngoài tài sản hữu hình, việc start-up có mô hình kinh doanh tốt, tạo ra dòng tiền đều đặn sẽ có khả năng thuyết phục ngân hàng. Nếu start-up cung cấp dịch vụ cho các đối tác uy tín như Pepsi, Coca, Microsoft… thì khoản thu dễ định lượng, bảo đảm dòng tiền thực và minh bạch.

‘Không cần tài sản đảm bảo, nhưng dòng tiền phải chảy qua ngân hàng, để ngân hàng còn theo dõi và quản trị rủi ro’, ông Hải chia sẻ. Các start-up có kế hoạch kinh doanh tốt, dòng tiền ổn thì ‘cứ tự tin nói chuyện với ngân hàng’.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam kỳ vọng Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển và đóng vai trò hỗ trợ hiệu quả cho các tổ chức tín dụng (TCTD) trong việc nâng cao năng lực quản trị rủi ro, đảm bảo an toàn hoạt động, cũng như tuân thủ nghiêm túc các quy định pháp lý của cơ quan quản lý nhà nước. Sự kiện này diễn ra trong bối cảnh ngành ngân hàng đang đối mặt với nhiều thách thức và rủi ro mới, đặc biệt là trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng.

Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, ông Nguyễn Quốc Hùng, cho biết chức năng, nhiệm vụ của Ủy ban Rủi ro là tham mưu, tư vấn cho Hội đồng Hiệp hội Ngân hàng đưa ra các khuyến nghị về chính sách, chiến lược quản trị rủi ro. Đồng thời, Ủy ban cũng sẽ hỗ trợ các ngân hàng trong việc triển khai các tiêu chuẩn quốc tế, nâng cao năng lực quản trị và ứng phó với những thách thức mới.

Ủy ban Rủi ro được thành lập với mục tiêu hỗ trợ các ngân hàng trong việc phòng ngừa, nhận diện sớm, quản lý, ngăn chặn và xử lý kịp thời rủi ro phát sinh, nhằm bảo vệ quyền lợi của khách hàng và góp phần đảm bảo an ninh, an toàn hệ thống các TCTD. Ông Hùng nhấn mạnh, Ủy ban Rủi ro có vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động của Hiệp hội Ngân hàng và các Tổ chức hội viên.

Trước đây, Hiệp hội Ngân hàng chỉ có hai ủy ban trực thuộc là Ủy ban Chính sách và Ủy ban Công nghệ. Việc thành lập Ủy ban Rủi ro được xem là cần thiết trong giai đoạn hiện nay, khi các loại rủi ro ngày càng đa dạng và phức tạp. Ủy ban Rủi ro sẽ tạo diễn đàn kết nối các ngân hàng, đồng thời mời cơ quan quản lý nhà nước tham gia chia sẻ, rút kinh nghiệm và kiến nghị tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về chính sách, lãi suất, công nghệ.

Tại buổi lễ công bố quyết định thành lập Ủy ban Rủi ro, bà Nguyễn Thị Hương, Chánh Văn phòng Cơ quan Thường trực Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, đã công bố quyết định thành lập Ủy ban Rủi ro và quyết định chỉ định thành viên Ủy ban. Ủy ban Rủi ro bao gồm 15 thành viên và Tổ giúp việc Ủy ban Rủi ro gồm 13 thành viên.

Ông Lê Thanh Tùng, Thành viên Hội đồng quản trị VietinBank, Chủ nhiệm Ủy ban Rủi ro, chia sẻ: ‘Được tin tưởng giao nhiệm vụ ngày hôm nay là vinh dự nhưng cũng là trách nhiệm rất lớn. Các thành viên Ủy ban rủi ro cam kết sẽ triển khai các công việc với tinh thần trách nhiệm cao nhất, phấn đấu hoàn thành tốt các mục tiêu, nhiệm vụ Hiệp hội Ngân hàng giao.’

Ông Tùng cũng trình bày định hướng kế hoạch hoạt động của Ủy ban Rủi ro trong giai đoạn 2025-2027, trong đó tập trung vào 3 trụ cột hoạt động chính: Tư vấn chính sách, góp ý hoàn thiện hành lang pháp lý về quản trị rủi ro; Tổ chức hội thảo, đào tạo, chia sẻ kỹ thuật, thông lệ quốc tế; Thúc đẩy công tác nhận diện, phòng ngừa rủi ro, nâng cao năng lực quản trị rủi ro hệ thống.

Phát biểu tại buổi lễ, ông Nguyễn Đức Long, Cục trưởng Cục An toàn hệ thống các tổ chức tín dụng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, đánh giá cao quyết định thành lập Ủy ban Rủi ro, trực thuộc Hội đồng Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam. Ông Long cũng nhấn mạnh, trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ triển khai các biện pháp và công cụ giám sát nhằm đánh giá mức độ tuân thủ của các ngân hàng trong việc thực hiện các yêu cầu liên quan đến quản trị rủi ro, đặc biệt là tuân thủ theo tiêu chuẩn Basel III.