Ngành bao bì đang đứng trước những thách thức lớn trong việc chuyển đổi xanh, không chỉ từ áp lực của luật pháp trong nước mà còn từ nhu cầu tiêu dùng bền vững và các tiêu chuẩn quốc tế ngày càng cao. Xu hướng này đòi hỏi các doanh nghiệp phải thực hiện sự thay đổi mạnh mẽ trong hoạt động sản xuất và kinh doanh của mình, nhằm đáp ứng nhu cầu tái chế và giảm thiểu rác thải một cách hiệu quả.

Trước bối cảnh đó, Liên minh Tái chế Bao bì Pro Việt Nam đã được thành lập với mục tiêu xây dựng một hệ sinh thái tái chế đồng bộ và thúc đẩy trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) theo hướng thực chất. Sau 6 năm hoạt động, Pro Việt Nam đã đạt được những kết quả đáng kể, như thu gom và tái chế hơn 64.000 tấn bao bì vào năm 2024. Thành công này không chỉ thể hiện sự nỗ lực của các thành viên trong liên minh mà còn cho thấy tiềm năng lớn của ngành tái chế bao bì tại Việt Nam.

尽管 vậy, ngành tái chế vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức. Việc phân loại rác tại nguồn chưa được thực hiện một cách hiệu quả là một trong những vấn đề nổi bật. Bên cạnh đó, thiếu chế tài mạnh để khuyến khích phân loại rác và tái chế cũng là một hạn chế lớn. Ngoài ra, sản phẩm tái chế của Việt Nam còn gặp khó khăn khi xuất khẩu sang một số thị trường như EU do quy trình chứng nhận phức tạp và yêu cầu kỹ thuật khắt khe.

Để giải quyết những thách thức này, Pro Việt Nam đã đặt ra các mục tiêu và chiến lược cụ thể. Liên minh này sẽ tập trung mở rộng mạng lưới hợp tác với các doanh nghiệp, tổ chức và cơ quan chính phủ để nâng cao hiệu quả thu gom, tái chế. Ứng dụng công nghệ trong phân loại rác và quản lý dữ liệu tái chế cũng sẽ được đẩy mạnh. Đồng thời, các doanh nghiệp thành viên sẽ được khuyến khích thiết kế bao bì thân thiện môi trường, dễ thu gom và tái chế.

Mục tiêu của Pro Việt Nam đến năm 2030 là toàn bộ bao bì do các thành viên đưa ra thị trường sẽ được thu gom và tái chế. Điều này không chỉ góp phần giảm thiểu rác thải mà còn thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn, một mô hình kinh tế bền vững giúp giảm thiểu lãng phí và bảo vệ môi trường.

Không chỉ Pro Việt Nam, một số doanh nghiệp tái chế trong nước như Công ty CP Nhựa tái chế Duy Tân cũng đã và đang nỗ lực áp dụng công nghệ mới để tái chế chai nhựa thành sản phẩm mới. Việc xây dựng hệ thống thu gom và tái chế rác thải nhựa của công ty đã giúp giảm thiểu một lượng lớn rác thải nhựa ra môi trường.

Tuy nhiên, để kinh tế tuần hoàn thực sự phát triển, cần sự phối hợp chặt chẽ của nhiều bên, bao gồm chính sách của chính phủ, sự tham gia của nhà sản xuất, hiệp hội, khối thu gom phi chính thức, cùng với truyền thông và giáo dục cộng đồng. Sự phối hợp này sẽ tạo ra một môi trường thuận lợi cho việc phát triển kinh tế tuần hoàn, giúp bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Trong bối cảnh hiện nay, tái chế đang nổi lên như một giải pháp quan trọng để giải quyết vấn đề thiếu hụt đất hiếm. Sự phát triển của công nghiệp tái chế rác thải điện tử đang cách mạng hóa phương thức thu gom và xử lý rác thải, vốn đang gia tăng chóng mặt. Rác thải điện tử, bao gồm các thiết bị như máy tính, điện thoại thông minh, TV, thiết bị gia dụng, thiết bị y tế và các thiết bị điện tử, công nghệ thông tin đã qua sử dụng, đang trở thành một nguồn cung quý giá.

Đặc biệt, pin xe điện cũ, tua-bin gió và pin Mặt Trời đang tạo đà cho sự phát triển mạnh mẽ của thị trường tái chế. Nhiều nhà tái chế đang tập trung khai thác các nguyên tố đất hiếm như neodymium, praseodymium, terbi và dysprosium – những nguyên tố thiết yếu trong sản xuất các thiết bị từ chiến đấu cơ đến dụng cụ điện. Ông Kunal Sinha, giám đốc bộ phận tái chế tại công ty Glencore (Thụy Sĩ), cho rằng việc tái chế rác thải điện tử chưa được coi trọng đúng mức như một nguồn cung ứng quan trọng.

Sự tăng trưởng của rác thải điện tử bắt nguồn từ những năm 1990, khi internet ra đời và tạo ra sự tăng trưởng theo cấp số nhân của các sản phẩm điện tử. Ước tính của Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU) và tổ chức nghiên cứu UNITAR thuộc Liên hợp quốc cho thấy, năm 2022, tổng lượng rác thải điện tử trên toàn cầu đạt kỷ lục 62 triệu tấn, tăng 82% so với năm 2010. Dự kiến đến năm 2030, con số này sẽ đạt 82 triệu tấn.

Tại Mỹ, gần 8 triệu tấn rác thải điện tử được sản xuất vào năm 2022, nhưng chỉ khoảng 15-20% trong số đó được tái chế đúng cách. Ngành công nghiệp tái chế rác thải điện tử đã tạo ra doanh thu 28,1 tỷ USD vào năm 2024, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm dự kiến là 8%. Tái chế rác thải điện tử không chỉ giới hạn ở các nguyên tố đất hiếm mà còn bao gồm vàng, bạc, đồng, niken, thép, nhôm, lithium, coban và các kim loại khác quan trọng đối với nhiều ngành công nghiệp.

Đồng cũng trở thành yếu tố gây sốt trong xu hướng tái chế. Các công ty tái chế nước ngoài đã bắt đầu đầu tư vào các cơ sở tại Mỹ. Trung Quốc hiện sản xuất gần 70% nguồn cung đất hiếm của thế giới và việc tinh luyện đất hiếm hầu hết diễn ra tại đây. Tuy nhiên, việc hạn chế xuất khẩu đất hiếm gần đây đã ảnh hưởng đến các nhóm trong ngành công nghiệp ô tô phương Tây.

Tái chế đang trở thành một phần quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu về các nguyên tố và kim loại thiết yếu, giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào khai thác mới và giảm thiểu tác động môi trường. Việc tái chế rác thải điện tử không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn giúp tận thu các nguồn tài nguyên quý giá, giảm thiểu lãng phí và hỗ trợ sự phát triển bền vững của các ngành công nghiệp.

TP.HCM đang đối mặt với thách thức lớn trong việc triển khai các dự án đốt rác phát điện như một giải pháp thay thế cho phương pháp chôn lấp hợp vệ sinh. Tại một buổi giám sát của Quốc hội về việc thực hiện chính sách và pháp luật bảo vệ môi trường tại TP.HCM, ông Nguyễn Hồng Nguyên, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM, cho biết thành phố đang xử lý khoảng 14.000 tấn rác sinh hoạt mỗi ngày. Tuy nhiên, chỉ khoảng 40% lượng rác này được xử lý bằng công nghệ đốt, compost, tái chế, trong khi phần còn lại vẫn được chôn lấp hợp vệ sinh.

Các doanh nghiệp tại TP.HCM đang gặp khó khăn khi thực hiện các thủ tục để triển khai dự án đốt rác phát điện. Ông Nguyễn Văn An, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, đánh giá rằng việc triển khai các dự án đốt rác phát điện tại TP.HCM còn chậm. Ông cho rằng cần có sự đánh giá và cải thiện quy trình thẩm định, phê duyệt dự án để hỗ trợ doanh nghiệp.

Bà Huỳnh Lan Phương, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH xử lý chất thải Việt Nam, cho rằng quy trình thẩm định, phê duyệt dự án chuyển đổi công nghệ đốt rác phát điện còn phức tạp và cần có cơ chế giám sát và chính sách hỗ trợ doanh nghiệp. Bà nhấn mạnh rằng việc hỗ trợ doanh nghiệp là điều cần thiết để đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án bảo vệ môi trường.

Đại diện Tổng công ty BIWASE cũng cho rằng việc xử lý rác sinh hoạt bằng phương pháp tái chế sâu đang gặp nhiều vướng mắc. Doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong việc xác định định mức tiêu hao chi phí cụ thể cho các công đoạn xử lý và hoạt động dịch vụ vận hành bảo trì. Điều này đòi hỏi sự can thiệp và hướng dẫn của cơ quan chức năng để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp.

Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được cho biết thành phố đã có nhiều đơn vị thực hiện chuyển đổi công nghệ xử lý rác bằng công nghệ đốt rác phát điện. Tuy nhiên, sự chênh lệch giữa giá thành và chi phí cho nhà đầu tư rất thấp, khiến TP.HCM kiến nghị Trung ương có chính sách về giá thành phù hợp để đảm bảo sự vận hành của nhà máy. Ông nhấn mạnh rằng sự hỗ trợ từ Trung ương là rất cần thiết để giúp TP.HCM đẩy nhanh tiến độ bảo vệ môi trường.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đánh giá cao những kết quả đạt được của TP.HCM trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và nhấn mạnh rằng bảo vệ môi trường là yếu tố sống còn cho sự phát triển bền vững. Ông cũng chỉ đạo TP.HCM tiếp tục chủ động nghiên cứu kiến nghị sửa đổi Luật Bảo vệ môi trường và đẩy mạnh nghiên cứu đổi mới ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong bảo vệ môi trường. Ông tin rằng với sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị, TP.HCM sẽ đạt được mục tiêu bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Chính phủ Việt Nam đã có những chính sách hỗ trợ để khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xử lý rác thải thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu bảo vệ môi trường, cần có sự phối hợp và vào cuộc mạnh mẽ của các cấp chính quyền, doanh nghiệp và người dân.

TP.HCM sẽ là điểm đến của Diễn đàn Chuyển đổi xanh và Ngày hội Tái chế 2025

Diễn đàn Chuyển đổi xanh và Ngày hội Tái chế 2025 dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 31/7 tại Hội trường Thống Nhất, TP.HCM. Sự kiện này quy tụ gần 500 đại biểu đến từ các bộ, ngành Trung ương, chính quyền địa phương, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế, trường đại học và cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo vì môi trường.

Được biết, tại sự kiện này, các giải pháp và mô hình thực tế nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh và tái chế sẽ được trình làng. Sự kiện còn có khu vực triển lãm trưng bày các sản phẩm của doanh nghiệp, nhóm khởi nghiệp, sinh viên và nghệ nhân thủ công. Những sản phẩm này đã được chọn lọc và sắp xếp để thể hiện tính thực tế của các sáng kiến xanh.

Đến tham quan sự kiện, khách tham quan sẽ có cơ hội trải nghiệm thực tế các mô hình sản xuất từ rác thải nhựa, robot dọn rác, máy in 3D từ nhựa tái chế, thời trang bền vững…Bên cạnh đó, còn có rất nhiều các sản phẩm tái chế thú vị khác được trưng bày tại sự kiện.

Theo bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao, thành viên ban tổ chức, diễn đàn và Ngày hội Tái chế 2025 sẽ giới thiệu hàng loạt sản phẩm mang đậm tinh thần đổi mới. Một số sản phẩm nổi bật bao gồm máy in 3D sử dụng nhựa tái chế cùng các sản phẩm in thực tế, túi đi chợ từ lưới đánh cá, robot dọn rác và phao chắn rác thông minh.

Ngoài ra, tại không gian triển lãm còn trưng bày các sản phẩm từ nguyên liệu bản địa như xơ mướp, cỏ bàng, xơ dừa, được tái sinh thành giỏ xách, đồ gia dụng nhờ bàn tay nghệ nhân. Vải vụn ngành may mặc cũng trở thành túi tote, buộc tóc… Nhiều nhóm sinh viên cũng sẽ mang đến ý tưởng như viên nén trồng cây từ xơ dừa, hay sản phẩm làm sạch không khí từ vi sinh.

Sự kiện này hứa hẹn sẽ mang lại nhiều trải nghiệm và kiến thức bổ ích cho khách tham quan, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của mô hình kinh tế tuần hoàn và xu hướng sống xanh, tiêu dùng có trách nhiệm.

Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đang đứng trước một cơ hội vàng để phát triển kinh tế tuần hoàn, một xu hướng tất yếu nhằm tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường và thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Kinh tế tuần hoàn được xem là mô hình giúp ứng phó với khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Theo các chuyên gia, tiềm năng kinh tế tuần hoàn của Việt Nam rất lớn, đặc biệt là trong các lĩnh vực như nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, năng lượng và giao thông. Trong lĩnh vực rác thải và năng lượng tái tạo, nhiều doanh nghiệp đã triển khai các dự án xử lý rác thải và chuyển giao công nghệ. TS. Nguyễn Đình Trọng, Chủ tịch Tập đoàn Công nghệ T-TECH Việt Nam, cho biết việc ứng dụng kinh tế tuần hoàn trong các nhà máy xử lý rác là “đầu cuối của chu trình tái chế và tái sử dụng chất thải”. Công ty đã triển khai khoảng 200 dự án lò đốt rác tại 34 địa phương và đã biến phần rác đốt thành nhiên liệu phát điện.

Để phát triển kinh tế tuần hoàn, việc đồng bộ hóa dữ liệu từ các bộ, ngành, doanh nghiệp và người dân là rất quan trọng. Bà Lê Hằng, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, cho rằng cần xây dựng nền tảng quốc gia để xác thực nguồn gốc sản phẩm, áp dụng công nghệ như blockchain để đảm bảo minh bạch và chống gian lận hiệu quả hơn.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, nhấn mạnh kinh tế tuần hoàn là xu hướng tất yếu để ứng phó khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Tuy nhiên, để phát triển kinh tế tuần hoàn, Việt Nam vẫn còn những điểm nghẽn cần tháo gỡ nhanh chóng, điển hình là các chính sách đi vào cuộc sống còn thiếu linh hoạt.

Cần có một chiến lược rõ ràng hơn, cùng với các cơ chế ưu đãi thuế và tín dụng xanh hiệu quả, tạo điều kiện đầu tư hạ tầng để xử lý chất thải và chuyển giao công nghệ tuần hoàn. Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các Nghị định sau đó đã tạo hành lang pháp lý cho mô hình phát triển kinh tế tuần hoàn. Tuy nhiên, vẫn cần có những thay đổi đột phá trong tư duy và chính sách để hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế tuần hoàn hiệu quả.

Nhìn chung, Việt Nam đang có cơ hội để phát triển kinh tế tuần hoàn, nhưng cần có sự thay đổi trong tư duy và chính sách để tận dụng cơ hội này. Với sự chung tay của các bên liên quan, Việt Nam có thể phát triển kinh tế tuần hoàn một cách hiệu quả, góp phần bảo vệ môi trường và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Tìm hiểu thêm về kinh tế tuần hoàn và các giải pháp phát triển bền vững.

Chuyển đổi tuần hoàn chính là chìa khóa để phát triển bền vững, nâng cao giá trị gia tăng và đảm bảo khả năng tồn tại, giúp các doanh nghiệp chiếm ưu thế cạnh tranh trong tương lai. Đối với ngành dệt may, việc chuyển đổi theo mô hình kinh tế tuần hoàn không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc để đảm bảo sự phát triển bền vững.

Kinh tế tuần hoàn là mô hình kinh tế hướng tới sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên, tái chế chất thải, góp phần bảo vệ môi trường và đem lại hiệu quả kinh tế. Mô hình này gồm 3 nội dung cốt lõi: Giảm thiểu tối đa phát thải ra môi trường thông qua sử dụng tối ưu nhất tài nguyên và năng lượng; tái sử dụng, sửa chữa, bảo dưỡng kéo dài thời gian sử dụng sản phẩm; tái chế, tận dụng phế liệu, phế thải trở thành đầu vào sản xuất.

Ngành công nghiệp dệt may đang nỗ lực không ngừng để phát triển theo mô hình kinh tế tuần hoàn. Trong giai đoạn 2025-2030, ngành dệt may Việt Nam đặt mục tiêu phát triển theo chiều sâu, đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ, nâng cao năng suất, giảm phụ thuộc lao động phổ thông. Để đạt được mục tiêu này, các doanh nghiệp dệt may cần giảm dùng sợi nguyên sinh hóa thạch, tăng tỷ lệ polyester tái chế; phát triển sợi cellulose tái tạo thay polyester; thiết kế sản phẩm bằng sợi đơn chất (cotton 100%, polyester 100%) để tái chế dễ dàng; sử dụng nguyên liệu sinh học thay thế một phần polyester.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, trong khi polyester thông thường phải mất đến 500-1.000 năm mới phân hủy hoàn toàn, thì nguyên liệu polyester tái chế khi được vùi trong đất có khả năng phân hủy đến 68,8% sau 180 ngày. Đồng thời, chuyển đổi sang thuốc nhuộm gốc nước, ít độc hại, dễ phân hủy. Ứng dụng công nghệ nhuộm mới như nhuộm CO₂ siêu tới hạn, nhuộm foam, nhuộm plasma.

Mục tiêu tái chế hợp lý đặt ra yêu cầu điều chỉnh quy trình thiết kế và tái chế quần áo. Hiện nay, việc thiết kế và sản xuất quần áo thường không tính đến điều gì sẽ xảy ra khi quần áo không thể sử dụng được nữa. Các chuyên gia cho rằng, việc hướng tới nhiều loại vật liệu và phát triển các quy trình tái chế hiệu quả cho những vật liệu này là một bước quan trọng trong việc mở rộng quy mô tái chế, cũng như việc phát triển các vật liệu mới.

Tại Việt Nam, một số doanh nghiệp như TCM – Dệt may Thành Công đã và đang đẩy mạnh đa dạng hóa sản phẩm, đặc biệt những sản phẩm thân thiện với môi trường, những sản phẩm tái chế và những sản phẩm có giá trị cao, có quy trình sản xuất khép kín từ sợi – dệt – nhuộm – may, phát triển bền vững (ESG), tăng cường sử dụng 3 loại vật liệu polyester, viscose, cotton tái chế.

Tái chế hợp lý trong ngành dệt may còn gắn liền với yêu cầu đổi mới công nghệ, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ xanh để cải thiện tính kinh tế và chất lượng tái chế. Tiến sỹ Nguyễn Thị Thanh Phượng, Viện trưởng Viện Công nghiệp môi trường, cho rằng, cần có một chương trình đổi mới chung để tập trung nỗ lực và đầu tư vào công nghệ tái chế các vật liệu thông thường; cải tiến công nghệ phân loại cũng sẽ hỗ trợ nâng cao chất lượng tái chế bằng cách cung cấp nguyên liệu được xác định rõ ràng.

Với vai trò hạt nhân ngành dệt may, Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) đặt mục tiêu đến 2030 đạt mức tăng trưởng hai con số, phát triển bền vững theo kinh tế tuần hoàn, xây dựng thương hiệu xuất khẩu riêng. Hiện tỷ lệ sản phẩm xanh của Vinatex đã đạt 25%; toàn hệ thống đã đưa vào sản xuất sản phẩm sợi từ nguyên liệu tái chế tăng cao hàng năm, đến năm 2024 đạt 17.864 tấn.

Ngành dệt may Việt Nam hiện đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia; xuất khẩu dệt may trị giá 44 tỷ USD năm 2024, giữ vị trí thứ hai thế giới. Mục tiêu năm 2025 đạt 47-48 tỷ USD. Hướng đi tới kinh tế tuần hoàn của dệt may Việt Nam nhằm phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, sức khỏe con người, góp phần thực hiện mục tiêu chung của quốc gia và toàn cầu về Net Zero, đồng thời còn tận dụng cơ hội để nâng cao năng lực cạnh tranh, giữ vững vị thế xuất khẩu hàng đầu thông qua việc đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về sản phẩm xanh của nhà nhập khẩu.