Từ ngày 1/1/2026, chính sách thuế khoán sẽ được bãi bỏ và thay thế bằng hình thức tự khai, nộp thuế theo doanh thu thực tế. Sự thay đổi này đang tạo ra nhiều thách thức và lo lắng cho các hộ kinh doanh trên toàn quốc. Việc bãi bỏ thuế khoán và áp dụng hình thức tự khai, nộp thuế theo doanh thu thực tế được xem là một bước đi quan trọng để tăng tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh.

Nghị định 70/2025/NĐ-CP (Nghị định 70) yêu cầu các hộ kinh doanh đang nộp thuế theo phương pháp khoán và có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên phải sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu điện tử với cơ quan thuế. Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế, Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho rằng Nghị định 70 là một bước đi quan trọng của Chính phủ nhằm tăng cường tính minh bạch, hiện đại hóa hệ thống quản lý thuế và từng bước xây dựng môi trường kinh doanh công bằng, hiệu quả.

Tuy nhiên, khảo sát của VCCI với gần 1.400 hộ kinh doanh trên toàn quốc cho thấy, nhiều hộ kinh doanh vẫn còn lo lắng và chưa hiểu rõ về Nghị định 70. Có đến 94% hộ kinh doanh được khảo sát trực tiếp đã biết đến Nghị định 70, nhưng chỉ khoảng 11% thực sự hiểu rõ nội dung và nghĩa vụ của mình. Đặc biệt, hơn 50% cho biết chưa từng nhận được hỗ trợ rõ ràng từ cơ quan thuế ở địa phương.

Bà Nguyễn Thị Khánh Ly, chủ hộ kinh doanh Phạm Gia tại Hà Nội, cho rằng chính sách thuế mới đang tạo ra nhiều áp lực cho các hộ kinh doanh. Trước đây, phần lớn hộ kinh doanh đều quen với việc nộp thuế khoán, hình thức áp mức thuế cố định hàng tháng, không yêu cầu ghi chép sổ sách hay kê khai doanh thu chi tiết.

Ông Nguyễn Đình Cư, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA), cho rằng tâm lý lo lắng của các hộ kinh doanh là dễ hiểu. Việc áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền là một thách thức lớn đối với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

VCCI khuyến nghị cần chủ động truyền thông toàn diện, dễ hiểu và đúng đối tượng, đặc biệt với nhóm hộ kinh doanh nhỏ lẻ, ở khu vực nông thôn hoặc ngành nghề có tỷ lệ nhận biết thấp. Cơ quan thuế cần xây dựng các tài liệu hướng dẫn trực quan như sổ tay, infographic, quy trình minh họa… để hộ kinh doanh dễ nắm bắt và triển khai.

TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, cho rằng phần mềm kê khai nộp thuế cần hết sức dễ hiểu, dễ sử dụng; mô hình quản trị cũng phải cực kỳ đơn giản cho hộ kinh doanh. Cần phải xem xét lại mức doanh thu phải sử dụng hóa đơn điện tử.

Cơ quan thuế khẳng định Nghị định 70 không làm ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các hộ, cá nhân kinh doanh. Việc áp dụng và triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền nhằm đảm bảo thực hiện nghĩa vụ thuế trên doanh thu thực tế phát sinh, tạo môi trường sản xuất kinh doanh công bằng, minh bạch.

Bộ Tài chính đang tiến hành lấy ý kiến rộng rãi về dự thảo sửa đổi Luật Quản lý thuế, trong đó đề xuất một số cải cách quan trọng trong quản lý thuế đối với hộ kinh doanh. Dự thảo này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống thuế, hướng tới tạo ra một môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch và hiệu quả hơn.

Điểm nổi bật trong dự thảo là việc phân loại hộ kinh doanh dựa trên bốn ngưỡng doanh thu cụ thể. Đây là một sự thay đổi đáng kể so với cơ chế thuế khoán như trước đây. Mục tiêu chính của việc thay đổi này là nhằm nâng cao hiệu quả trong quản lý thuế, giảm thiểu tình trạng thất thu thuế và tăng cường tính tự giác của các hộ kinh doanh.

Theo đề xuất, các hộ kinh doanh sẽ được phân loại dựa trên doanh thu của họ. Từ đó, cơ quan thuế sẽ áp dụng các phương pháp quản lý thuế phù hợp. Việc phân loại này không chỉ giúp cơ quan thuế quản lý và thu thuế một cách hiệu quả hơn mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ kinh doanh hoạt động lành mạnh và phát triển.

Dự thảo sửa đổi Luật Quản lý thuế cũng hướng tới cải thiện môi trường kinh doanh, tạo điều kiện cho các hộ kinh doanh phát triển bền vững. Việc phân loại hộ kinh doanh theo ngưỡng doanh thu cụ thể sẽ giúp giảm thiểu rủi ro về thuế và tăng cường sự tin tưởng của người dân vào hệ thống thuế.

Quá trình lấy ý kiến rộng rãi về dự thảo sửa đổi Luật Quản lý thuế cho thấy sự nỗ lực của Bộ Tài chính trong việc hoàn thiện hệ thống thuế, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. Việc này không chỉ giúp Bộ Tài chính thu thập được nhiều ý kiến đóng góp quý giá từ cộng đồng doanh nghiệp và người dân mà còn thể hiện cam kết của Chính phủ trong việc xây dựng một hệ thống thuế công bằng, hiệu quả và minh bạch.

Đồng thời, với việc phân loại hộ kinh doanh dựa trên ngưỡng doanh thu, Chính phủ hy vọng sẽ tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh, nơi mà các doanh nghiệp có thể cạnh tranh công bằng và đóng góp cho sự phát triển của nền kinh tế. Dự kiến, những cải cách này sẽ có tác động tích cực đến việc thu thuế, giúp tăng thu ngân sách nhà nước và góp phần vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.

Trong bối cảnh nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng, việc Bộ Tài chính chủ động thực hiện những cải cách trong quản lý thuế là điều cần thiết. Không chỉ giúp nâng cao hiệu quả quản lý thuế, những cải cách này còn góp phần vào việc xây dựng một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đảm bảo sự công bằng và phát triển bền vững cho tất cả các thành phần kinh tế.

Giai đoạn chuyển đổi thuế đang là một thách thức lớn đối với các hộ kinh doanh tại Việt Nam, khi họ phải thích nghi với các quy định mới về thuế quan và hóa đơn điện tử. Với hơn 5,2 triệu hộ kinh doanh trên cả nước, trong đó khoảng 3,6 triệu hộ đã được quản lý thuế đến cuối năm 2024, việc chuyển đổi này đòi hỏi sự hỗ trợ và hướng dẫn cụ thể để đảm bảo quá trình diễn ra suôn sẻ.

Thống kê cho thấy, đến ngày 20/6/2025, chỉ có khoảng 45.247 hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên đã đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử, một con số còn khiêm tốn so với mục tiêu quản lý toàn diện. Việc chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai thuế, lập hóa đơn điện tử và phân luồng dòng tiền qua tài khoản riêng là hoàn toàn hợp lý trong dài hạn. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, việc này đang tạo ra nhiều thách thức cho các hộ kinh doanh nhỏ, đặc biệt là về kỹ năng số, hiểu biết pháp lý và chi phí vận hành.

Theo luật sư Lê Thị Nhung, Giám đốc Công ty Luật L&A Legal Experts, việc chuyển đổi này không chỉ là thay đổi kỹ thuật mà còn là một bước chuyển thể chế, đòi hỏi tư duy chính sách thấu đáo. Bà Nhung cho rằng không thể áp dụng cùng một khuôn quản lý cho cả hộ kinh doanh có doanh thu lớn và nhỏ, và nếu không thiết kế chính sách mềm, hàng loạt hộ nhỏ sẽ chọn cách ngừng hoạt động hoặc chuyển sang phi chính thức. Công ty Luật L&A Legal Experts đã có những đóng góp quan trọng trong việc tư vấn và hỗ trợ các hộ kinh doanh trong quá trình chuyển đổi này.

Bên cạnh đó, luật sư Nhung cũng cảnh báo về khoảng trống pháp lý trong quản lý dữ liệu số, đặc biệt là về chuẩn chia sẻ dữ liệu giữa các bên liên quan. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và các hộ kinh doanh để đảm bảo việc chuyển đổi dữ liệu được thực hiện một cách an toàn và hiệu quả. Góp ý thêm góc nhìn từ thực tiễn, luật sư Nguyễn Đức Biên , Giám đốc Công ty Luật TNHH Đại La, cho rằng việc chuyển đổi chỉ bền vững nếu được phân loại theo nhóm đối tượng.

Luật sư Biên nhấn mạnh rằng với những hộ nhỏ, nên áp dụng chính sách nương nhẹ, miễn xử phạt vi phạm lần đầu, hỗ trợ chi phí chuyển đổi và hướng dẫn kê khai. Điều này sẽ giúp các hộ kinh doanh nhỏ có thể dễ dàng thích nghi với các quy định mới và tiếp tục hoạt động một cách hợp pháp.

Tóm lại, để hỗ trợ hộ kinh doanh trong giai đoạn chuyển đổi thuế quan trọng này, cần có sự hỗ trợ và hướng dẫn cụ thể, cùng với việc phân loại theo nhóm đối tượng để xây dựng chính sách phù hợp. Việc này sẽ giúp đảm bảo quá trình chuyển đổi được thực hiện một cách suôn sẻ và hiệu quả, đồng thời giúp các hộ kinh doanh có thể tiếp tục phát triển và đóng góp vào nền kinh tế.