Thị trường chứng khoán Việt Nam đang tiến gần đến cột mốc quan trọng là nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi, sau nhiều năm nỗ lực không ngừng nghỉ. Mới đây, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 68/2024, cho phép áp dụng cơ chế giao dịch không yêu cầu ký quỹ đối với nhà đầu tư nước ngoài. Đây là một trong những tiêu chí quan trọng trong bộ tiêu chuẩn đánh giá của FTSE Russell, tổ chức đánh giá và phân loại thị trường chứng khoán toàn cầu.

Thông tư này đã thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư nước ngoài, thể hiện qua việc khối ngoại tăng giá trị mua ròng trong những tháng gần đây. Tuy nhiên, để có thể thu hút các quỹ đầu tư quy mô lớn sau khi thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng, chất lượng của các doanh nghiệp niêm yết cần được cải thiện đáng kể. Đặc biệt, các doanh nghiệp cần tập trung vào nâng cao tính minh bạch, năng lực công bố thông tin và thực hành ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị).

Các chuyên gia nhận định rằng, nâng hạng thị trường chứng khoán không chỉ là mục tiêu ngắn hạn mà còn cần sự chuẩn bị lâu dài và bền vững. Việc cải thiện chất lượng hàng hóa trên thị trường, nâng cao chất lượng quản trị doanh nghiệp và đáp ứng yêu cầu của nhà đầu tư nước ngoài là yếu tố quan trọng để đạt được mục tiêu này. Các doanh nghiệp cần chủ động rà soát, tập trung vào ngành nghề kinh doanh chính, điều chỉnh giấy đăng ký kinh doanh và mã ngành nghề để tăng tỷ lệ sở hữu nước ngoài và nâng cấp chất lượng quản trị doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, việc áp dụng các tiêu chuẩn ESG không còn là lựa chọn tự nguyện mà là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp niêm yết tiếp cận nhà đầu tư nước ngoài. Các doanh nghiệp cần phát triển theo hướng chuyên sâu hơn, hướng tới phát triển bền vững và các yếu tố phi tài chính. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín và tính cạnh tranh mà còn thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư lớn.

Dự báo về khả năng nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, các chuyên gia đưa ra con số 70% khả năng được nâng hạng ngay trong tháng 9/2025 và 30% khả năng phải lùi đến tháng 3/2026. Lý do cho sự chậm trễ có thể là do FTSE Russell cần thêm thời gian đánh giá mức độ ổn định của hệ thống và khả năng xử lý lỗi giao dịch. Tuy nhiên, với sự chuẩn bị và nỗ lực cải thiện chất lượng doanh nghiệp, thị trường chứng khoán Việt Nam có thể đạt được mục tiêu nâng hạng và thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài.

Việc nâng hạng thị trường chứng khoán không chỉ có ý nghĩa về mặt phân loại thị trường mà còn có tác động tích cực đến môi trường đầu tư và khả năng thu hút vốn của các doanh nghiệp Việt Nam. Đây là cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam phát triển bền vững, tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế và tận dụng được nguồn vốn đầu tư nước ngoài để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Trước những cơ hội và thách thức sắp tới, các doanh nghiệp và các nhà đầu tư cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và chiến lược dài hạn. Bằng cách nâng cao chất lượng quản trị, tăng cường minh bạch và áp dụng các tiêu chuẩn ESG, các doanh nghiệp niêm yết có thể không chỉ đáp ứng được yêu cầu của FTSE Russell mà còn có thể vươn lên trở thành những doanh nghiệp dẫn đầu trong khu vực.

Hiện tại, FTSE Russell vẫn duy trì việc đánh giá và phân loại thị trường chứng khoán Việt Nam theo các tiêu chuẩn và quy định riêng. Thông tin chi tiết về các tiêu chuẩn đánh giá và quy trình nâng hạng có thể được tham khảo tại trang web chính thức của FTSE Russell.

Trong nỗ lực nhằm thu hút dòng vốn gián tiếp từ quốc tế vào thị trường chứng khoán, Bộ Tài chính Việt Nam đang tích cực triển khai các biện pháp cải cách thủ tục hành chính. Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, các cải tiến bao gồm việc giảm thiểu yêu cầu về hợp pháp hóa lãnh sự, đơn giản hóa quy trình hồ sơ pháp lý và tích hợp công nghệ số vào quy trình cấp phép và giám sát thị trường.

Những bước cải tiến này nhắm tới mục tiêu loại bỏ các rào cản kỹ thuật, nâng cao trải nghiệm đầu tư và tạo ra bước tiến đáng kể trong việc thu hút dòng vốn gián tiếp từ quốc tế vào thị trường chứng khoán Việt Nam. Hiện tại, Bộ Tài chính đang phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước để sửa đổi Thông tư 17, với hướng đi chính là giảm bớt các giấy tờ pháp lý phức tạp, tăng tính linh hoạt trong việc nhận diện nhà đầu tư và áp dụng công nghệ số vào quy trình cấp phép và giám sát thị trường.

Bộ Tài chính cũng đang đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường tính hấp dẫn của thị trường chứng khoán. Điều này bao gồm việc sửa đổi Nghị định 155/2020/NĐ-CP để tăng cường công khai và minh bạch tỷ lệ sở hữu nước ngoài, bỏ qua các quy định lỗi thời liên quan đến quyền quyết định giới hạn sở hữu của Đại hội đồng cổ đông, và mở rộng khung pháp lý cho hoạt động phát hành chứng khoán.

Một trong những khó khăn khiến nhiều nhà đầu tư nước ngoài e ngại là thủ tục hành chính phức tạp và kéo dài, yêu cầu hợp pháp hóa lãnh sự tài liệu hoặc xác minh phức tạp các hồ sơ đầu tư. Song song với việc cải cách thủ tục hành chính, Việt Nam đã chính thức vận hành hệ thống giao dịch KRX từ tháng 5/2025, đánh dấu một bước tiến quan trọng hướng tới cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP) dự kiến triển khai từ đầu năm 2027.

Hệ thống KRX được các tổ chức xếp hạng quốc tế đánh giá cao về mặt kỹ thuật, giúp tăng cường độ an toàn và hiệu quả cho các giao dịch thị trường. Đại diện FTSE Russell đã bày tỏ sự ấn tượng với tiến trình cải cách thị trường tài chính của Việt Nam và cam kết tiếp tục hỗ trợ về kỹ thuật, chỉ số và chia sẻ kinh nghiệm quốc tế.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng tin tưởng rằng khi nền tảng pháp lý và kỹ thuật được đồng bộ hóa, nhà đầu tư sẽ có trải nghiệm liền mạch, minh bạch và ổn định. Điều này là cách Việt Nam xây dựng và củng cố niềm tin thị trường. Ông cũng nhấn mạnh rằng việc nâng hạng thị trường chứng khoán không phải là mục tiêu cuối cùng, mà là hệ quả tất yếu của một quá trình cải cách bền bỉ, hướng tới xây dựng một thị trường vốn công bằng, hiệu quả và đạt chuẩn quốc tế.

Bộ Tài chính cam kết tiếp tục đồng hành cùng các tổ chức quốc tế, trong đó có FTSE Russell, để hoàn thiện thể chế, tháo gỡ các vướng mắc và thúc đẩy thị trường chứng khoán phát triển toàn diện. Với quyết tâm cải cách và sự hỗ trợ từ cộng đồng quốc tế, thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ sớm đáp ứng các tiêu chí nâng hạng, đem lại nhiều cơ hội cho nhà đầu tư và góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Thị trường chứng khoán Việt Nam đang đối mặt với những thách thức đáng kể trong việc nâng cao nhận thức và niềm tin của nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân. Theo bà Vũ Thị Chân Phương, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), thanh khoản bình quân 10 phiên gần đây trên thị trường chứng khoán Việt Nam đã đạt được vị trí đứng đầu khu vực Đông Nam Á, với giá trị giao dịch lớn và tốc độ tăng trưởng ấn tượng.

Tuy nhiên, bà cũng nhấn mạnh rằng nâng hạng thị trường chứng khoán là một giải pháp hiệu quả để thu hút vốn đầu tư nước ngoài, nhưng đây không phải là mục tiêu cuối cùng mà là một quá trình dài đòi hỏi phải xây dựng niềm tin vào một thị trường minh bạch, hiện đại và hội nhập.

Tại Hội thảo ‘Nâng cao nhận thức nhà đầu tư hướng tới nâng hạng thị trường chứng khoán’ do Tạp chí Nhà đầu tư tổ chức, các chuyên gia đã đưa ra nhiều vấn đề đáng quan tâm. Theo bà Lê Thị Ngọc Ánh, Giám đốc vận hành InvestingPro, 85% nhà đầu tư ra quyết định theo tin đồn và 90% bán ngay khi có tin tiêu cực chưa được kiểm chứng, khiến thị trường dễ hoảng loạn và ảnh hưởng đến doanh nghiệp.

Ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch UBCKNN, cho biết dòng vốn ngoại đã có tín hiệu tích cực, với hơn 13.000 tỷ đồng mua ròng trong nửa đầu tháng 7. Việc triển khai cơ chế giao dịch không cần ký quỹ (NPF) đã giúp gia tăng giao dịch của khối ngoại, hiện chiếm hơn 50% lệnh mua và có tỷ lệ lỗi cực thấp.

Tuy nhiên, thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay vẫn còn nhiều thách thức. Theo số liệu của VSD, đến ngày 30/6, thị trường chứng khoán có 10,2 triệu tài khoản giao dịch, trong đó nhà đầu tư cá nhân chiếm đến 99,82%, nhà đầu tư tổ chức chỉ 0,18% và nhà đầu tư nước ngoài gần 0,5%. Nhà đầu tư cá nhân chiếm đến trên 80% giá trị giao dịch toàn thị trường.

Ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch HĐTV VSD, cho hay hiện nay 99,78% tài khoản chứng khoán thuộc về nhà đầu tư cá nhân – đối tượng có hạn chế về năng lực tài chính, kiến thức và dễ bị chi phối bởi tâm lý đám đông, khiến thị trường biến động mạnh. Do đó, cần đẩy mạnh tuyên truyền, đào tạo qua nhiều hình thức và phát triển các định chế như quỹ đầu tư, bảo hiểm.

Để khuyến khích đầu tư qua các tổ chức chuyên nghiệp, cần có chính sách ưu đãi thuế. Ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam, cho biết ngành quản lý quỹ trong nước còn non trẻ, mới chiếm khoảng 6% GDP (tương đương 26 tỷ USD). Để phát triển ngành này, cần một sân chơi minh bạch, công bằng, nơi các công ty quản lý quỹ có năng lực có thể cạnh tranh bình đẳng, từ đó tạo ra sản phẩm hiệu quả, thu hút nhà đầu tư.

Tóm lại, để nâng cao nhận thức và niềm tin của nhà đầu tư, cần có sự minh bạch, pháp lý nghiêm minh và chuyên nghiệp trong thực thi. Đồng thời, cần đẩy mạnh tuyên truyền, đào tạo và phát triển các định chế như quỹ đầu tư, bảo hiểm để giúp nhà đầu tư cá nhân có thể đầu tư hiệu quả và an toàn. Chỉ khi có sự kết hợp chặt chẽ giữa nâng cao nhận thức và xây dựng thị trường minh bạch, Việt Nam mới có thể đạt được mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán và thu hút vốn đầu tư nước ngoài một cách bền vững.

InvestingPro là một trong những nguồn thông tin quan trọng cho các nhà đầu tư, cung cấp các công cụ và dữ liệu phân tích cần thiết để đưa ra quyết định đầu tư thông minh.