Các vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) tại Việt Nam hiện đang phải đối mặt với rất nhiều thách thức bắt nguồn từ các yếu tố an ninh phi truyền thống. Những thách thức này gồm biến đổi khí hậu, dịch bệnh, di cư tự do, buôn bán người, tội phạm và khủng bố đang ngày càng trở nên phức tạp và đa dạng. Không chỉ dừng lại ở việc ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh của các cộng đồng dân tộc thiểu số, những thách thức này còn gây ra nhiều hệ lụy, cản trở đáng kể quá trình phát triển bền vững.
Trước hết, biến đổi khí hậu đang tác động nghiêm trọng đến điều kiện sống của đồng bào dân tộc thiểu số. Tình trạng thời tiết cực đoan, nắng nóng, mưa lớn, bão lũ thường xuyên xảy ra đã làm cho cuộc sống của họ trở nên khó khăn hơn. Nhiều khu vực dân cư đang đối mặt với nguy cơ thiếu nước sinh hoạt, mất mùa, đói kém. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến an sinh xã hội mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ về bất ổn an ninh. Để giải quyết vấn đề này, việc thực hiện các chương trình thích nghi và ứng phó với biến đổi khí hậu là hết sức cần thiết.
Ngoài ra, dịch bệnh cũng là một thách thức lớn mà các vùng DTTS đang phải đối mặt. Do điều kiện kinh tế – xã hội còn khó khăn, hệ thống y tế ở nhiều nơi chưa đáp ứng đủ nhu cầu, đồng bào dân tộc thiểu số rất dễ bị tổn thương khi dịch bệnh bùng phát. Việc bùng phát dịch bệnh không chỉ gây ra nguy hiểm cho sức khỏe của người dân mà còn làm trầm trọng thêm các vấn đề kinh tế và xã hội. Do đó, việc tăng cường năng lực phòng chống dịch bệnh, đảm bảo tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng là nhiệm vụ quan trọng để bảo vệ sức khỏe của đồng bào.
Di cư tự do cũng là một vấn đề đáng quan tâm. Do nhiều nguyên nhân như tìm kiếm việc làm, thoát nghèo, nhiều người dân ở các vùng DTTS đã di cư đến các khu vực thành thị hoặc các vùng kinh tế phát triển. Tuy nhiên, việc di cư tự do cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, trong đó có việc người dân dễ dàng trở thành nạn nhân của buôn bán người, lao động cưỡng bức. Đồng thời, tình trạng di cư tự do cũng có thể dẫn đến mất ổn định an ninh trật tự tại các khu vực đến và đi.
Buôn bán người, tội phạm và khủng bố cũng là những thách thức an ninh phi truyền thống mà các vùng DTTS phải đối mặt. Các hoạt động buôn bán người nhằm vào bóc lột tình dục, lao động cưỡng bức vẫn đang diễn biến phức tạp. Tội phạm và khủng bố cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ khi mà các hoạt động tội phạm xuyên biên giới ngày càng gia tăng.
Trước những thách thức này, việc hoạch định và thực thi các chính sách đồng bộ, toàn diện, phù hợp với đặc thù của từng vùng là hết sức cần thiết. Các chính sách cần hướng tới việc bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao đời sống kinh tế – văn hóa của đồng bào DTTS, đồng thời tăng cường công tác phòng chống tội phạm, đảm bảo an ninh trật tự.
Nhìn chung, việc giải quyết các thách thức an ninh phi truyền thống ở các vùng đồng bào DTTS không chỉ đòi hỏi sự nỗ lực từ phía chính quyền mà còn cần sự tham gia tích cực của cả cộng đồng và các tổ chức xã hội. Thông qua việc thực hiện các giải pháp đồng bộ và toàn diện, chúng ta hy vọng sẽ góp phần đảm bảo an sinh, ổn định và phát triển bền vững cho các vùng DTTS, từ đó xây dựng nên một xã hội công bằng và phát triển.
