Trong thời đại số hiện nay, văn hóa số đã trở thành một yếu tố quan trọng hàng đầu trong việc xây dựng và phát triển bền vững. Tại Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ VI, TS Nguyễn Thị Trang, Giảng viên Học viện Hành chính và Quản trị công, đã nhấn mạnh vai trò then chốt của văn hóa số trong việc tạo dựng xã hội số và chính phủ số. Theo bà, văn hóa số không chỉ là nền tảng mà còn là cốt lõi để đạt được sự phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.
TS Nguyễn Thị Trang cho rằng, để có một nền kinh tế số phát triển, trước hết cần có một xã hội số, và để xây dựng xã hội số, điều kiện tiên quyết là phải có văn hóa số. Văn hóa số ở đây bao gồm nhận thức, tư duy và hành vi ứng xử trên không gian mạng. Tuy nhiên, thực trạng hiện nay cho thấy Việt Nam vẫn còn thiếu những quy định cụ thể về văn hóa công vụ số, đặc biệt là trong việc giao tiếp và tương tác số của cán bộ, công chức. Điều này đã tạo ra một khoảng trống trong việc định hình văn hóa số cho đội ngũ cán bộ, công chức.
Là Chủ nhiệm đề tài khoa học cấp Bộ về xây dựng văn hóa số cho đội ngũ cán bộ ngành nội vụ, TS Nguyễn Thị Trang đã kiến nghị việc bổ sung nội dung về văn hóa số vào các quy định hiện hành. Đồng thời, bà đề xuất cần có một khung năng lực số, bao gồm cả kỹ năng chuyên môn lẫn đạo đức số và bảo mật thông tin. Điều này không chỉ giúp nâng cao năng lực của cán bộ, công chức trong thời đại số mà còn góp phần xây dựng một nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững.
Vai trò của thanh niên trong việc thúc đẩy văn hóa số cũng được TS Nguyễn Thị Trang đánh giá cao. Lực lượng thanh niên, đặc biệt là các tình nguyện viên trẻ, đã tích cực hỗ trợ người dân thực hiện thủ tục hành chính số, đóng vai trò quan trọng như một ‘cầu nối số’ giữa người dân và chính quyền. Phong trào ‘xóa mù số’ do đoàn viên, sinh viên triển khai đã giúp rút ngắn khoảng cách số giữa các vùng miền, nhóm tuổi và đối tượng yếu thế.
Tuy nhiên, TS Nguyễn Thị Trang cũng cảnh báo về tình trạng lệch chuẩn văn hóa số và đề xuất ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên môi trường số. Một video ứng dụng AI đã được giới thiệu tại Diễn đàn, với mục đích phản bác những luận điệu sai lệch và lan tỏa thông tin chính thống. Điều này thể hiện sự cần thiết của việc ứng dụng công nghệ trong việc giữ gìn và phát triển văn hóa số lành mạnh.
TS Nguyễn Thị Trang khẳng định rằng, chuyển đổi số không chỉ đơn thuần là thay đổi công nghệ mà còn là thay đổi văn hóa, từ tư duy đến hành vi. “Một xã hội số chỉ bền vững khi có văn hóa số là nền tảng”, bà nhấn mạnh. Đồng thời, TS Nguyễn Thị Trang đề xuất việc xây dựng Luật Công nghiệp Văn hóa, nhằm vừa bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc, vừa thúc đẩy xuất khẩu sản phẩm sáng tạo mang bản sắc Việt Nam ra thế giới trong thời đại số.
