Xây dựng một mô hình tăng trưởng mới, bền vững và hiệu quả đang là mục tiêu trọng tâm trong chiến lược phát triển của Việt Nam. Để đạt được mục tiêu trở thành nước có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045, đòi hỏi một lộ trình toàn diện và đột phá trong việc phân bổ và sử dụng vốn đầu tư công.
Các chuyên gia từ Đại học Kinh tế Quốc dân nhấn mạnh rằng, để xác lập mô hình tăng trưởng mới, vốn đầu tư công cần được phân bổ theo hướng ‘kiến tạo’ cho phát triển. Điều này có nghĩa là tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên như công nghệ cao, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, và hạ tầng xanh. Việc thiết kế lộ trình toàn diện để tăng trưởng cao và bền vững là yêu cầu cấp thiết, nhằm hiện thực hóa các mục tiêu dài hạn của đất nước.
Một trong những giải pháp quan trọng được đề xuất là thiết lập các cơ chế đặc thù để rút ngắn quy trình đầu tư công, từ chuẩn bị đầu tư đến tổ chức thực hiện, đặc biệt với các dự án quan trọng quốc gia. Điều này sẽ giúp tăng tốc độ triển khai các dự án và đảm bảo sự linh hoạt trong việc đáp ứng các mục tiêu phát triển.
Ngoài ra, các chuyên gia cũng kiến nghị áp dụng tiêu chí đánh giá định lượng hiệu quả đầu tư công gắn với mục tiêu tăng trưởng và việc làm. Điều này sẽ giúp chuyển đổi từ cách đánh giá chỉ dựa trên tiêu chí tài khóa hoặc giải ngân sang một phương pháp đánh giá toàn diện và hiệu quả hơn.
Theo PGS.TS Phạm Thế Anh, bài học từ các quốc gia Đông Á thành công đã cho thấy tầm quan trọng của việc triển khai chính sách phát triển đồng bộ và có chiến lược. Nhà nước cần định hướng mạnh mẽ hơn trong việc xác định các ngành kinh tế mũi nhọn, xây dựng kế hoạch phát triển dài hạn và tạo chính sách hỗ trợ cụ thể về thuế, tín dụng, môi trường kinh doanh.
Chính sách ưu tiên phát triển các ngành xuất khẩu có giá trị gia tăng cao được coi là hướng đi chiến lược để nâng cao hiệu quả kinh tế và phát triển bền vững. Đầu tư công hiệu quả và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cũng là yếu tố quan trọng trong việc tạo ra sự tăng trưởng bền vững.
Để đảm bảo hiệu quả của đầu tư công, thiết lập tiêu chí phân bổ vốn rõ ràng, khách quan là cần thiết. Cơ chế quản lý đầu tư công cũng cần được đổi mới theo hướng thiết lập cơ chế giám sát, đánh giá độc lập, phản hồi chính sách linh hoạt với trách nhiệm giải trình cao hơn.
Để làm tốt vai trò ‘vốn mồi’, đầu tư công vào các dự án có tính lan tỏa cao, kích thích đầu tư của nhiều thành phần kinh tế là cần thiết. Hoàn thiện khung pháp lý cho PPP, chuẩn hóa quy trình đấu thầu và phân bổ rủi ro trong các dự án hạ tầng trọng điểm cũng là yêu cầu.
PGS.TS Nguyễn Ngọc Sơn nhấn mạnh vai trò định hướng của Nhà nước và kiến nghị phân rõ hai nhóm chức năng: quyết sách chính trị do Đảng đưa ra, vấn đề kỹ trị giao cho nhà nước pháp quyền. Ưu tiên hàng đầu hiện nay là phải tăng cường năng lực của nhà nước để có thể điều phối, quản lý hiệu quả trong một nền kinh tế ngày càng trở nên phức tạp.
Mở biên chính sách theo hướng vùng hóa cũng là hướng đi quan trọng. Việc sáp nhập các địa phương, xóa bỏ cấp trung gian sẽ tạo ra những dư địa mới cho liên kết vùng, nhưng cũng đặt ra những thách thức về quản trị địa phương trên không gian lãnh thổ rộng lớn hơn. Để biến tiềm năng đó thành hiện thực tăng trưởng, cần đồng thời ‘mở biên chính sách theo hướng vùng hóa’ một cách mạnh mẽ, kịp thời và quyết liệt.
